Het laat je moestuin er direct prachtig georganiseerd uitzien: een strakke laag mulch. Door de vele voordelen van dit materiaal zie je het steeds vaker in moestuinen.
Het mulchen van de moestuin betekent het aanbrengen van een laag biologisch of analogsich materiaal om de vrije grond te bedekken. Deze laag vermindert het onkruid in de tuin, bevordert het bodemleven en reguleert de waterhuishouding in de tuin. Ook kan het ziektes en plagen aan de planten voorkomen.
Er zijn onderzoeken gedaan met verrassende resultaten: het mulchen van de moestuin kan de opbrengst met maar liefst 30% verhogen! Tijd om meer te weten te komen over deze methode in de moestuin. Lees hier waarom, waarmee en hoe je mulch succesvol in de moestuin verwerkt.
Waarom mulchen in de moestuin?
Mulch in de moestuin kom je vaak tegen. Dan zal er vast een goede reden zijn om er voor te kiezen de grond te bedekken met een laag biologisch of analogisch materiaal. Ieder type mulch heeft specifieke eigenschappen die we verderop bespreken. Eerst de voordelen van het gebruik van mulch in de moestuin.
In eerste plaats is mulch een uitstekende manier om de vochthuishouding van de bodem te reguleren. Mulch creëert namelijk een isolerende barrière tegen vochtverdamping door wind en warmte. Mulch houdt het vocht vast in de grond, en sommige materialen kunnen vocht vasthouden en gedoseerd afgeven aan de grond.
De meest bekende reden om te mulchen is het onderdrukken van onkruid. Mulch creëert een beschermende laag waardoor licht niet bij de bodem kan komen en onkruidzaden dus niet kunnen ontkiemen. Ook onkruidzaden die door bijvoorbeeld de wind de tuin in geblazen worden kunnen op de laag mulch moeilijker opkomen. Komt het wel op, dan heeft het mulch een verstikkend effect op het onkruid en wordt het hechten in de grond bemoeilijkt. Een goede indicatie of je mulchlaag nog effectief genoeg is, is dan ook het opkomen van nieuw onkruid. Een indicatie om een verse laag mulch aan te brengen dus!
Tuinier je op een warme, beschutte plaats of juist in de schaduw? Goed gekozen mulch kan de bodemtemperatuur verhogen of juist verkoelend werken op de bodem. De wortels van de plant in de bovenste laag van de grond worden hierdoor beter beschermd tegen extreme weersinvloeden zoals plotselinge vorst of een hittegolf.
Met name op kleigrond kan de zon een korst vormen op de bovenste grondlaag. Hierdoor wordt het lastiger om het water bij de wortels van de planten te krijgen. Een laag mulch kan voorkomen dat de bodem ondoordringbaar wordt voor water.
Let op dat je de waterhuishouding op orde houdt. Met een goede laag mulch hebben planten minder water nodig, dus controleer eerst of er nog genoeg vocht in de bodem zit voordat je de gieter pakt!
Niet alleen voorkomt een korstlaag de toevoer van water, het zorgt er ook voor dat (regen)water wegspoelt over de oppervlakte. Hiermee kunnen nuttige voedingsstoffen weggespoeld worden. Deze laag is daarnaast ook gevoeliger voor erosie door wind.
In veel moestuinen liggen ziekten op de loer. Overgebracht door vogels, insecten of zelfs de wind is bijna geen enkele moestuin gegarandeerd vrij van ziekten. Veel van deze ziekten (over)leven in de grond en infecteren de plant via de bladeren. Opspattend water kan het contact zijn waardoor de plant geïnfecteerd raakt. Door een laag mulch aan te brengen rondom de plant wordt de kans op vervelende ziekten aanzienlijk verlaagd.
Biologische mulch bestaat uit natuurlijke materialen. Veel van deze materialen bevatten dan ook natuurlijke voedingsstoffen die de moestuingrond verbeteren. Zo kunnen niet alleen de planten makkelijker voedingsstoffen opnemen, ook de bodemkwaliteit verbetert. Zo help je ook het bodemleven in goede kwaliteit te houden.
Tot slot nog een fijn voordeel: biologisch mulch kun je makkelijk zelf maken (zoals compost) of verzamelen (zoals bladeren). Dit scheelt weer afval en verwerking van materialen!
Waarmee mulchen in de moestuin?
Om te mulchen in de moestuin heb je verschillende opties: biologisch of analogisch, kostbaar of goedkoop (of zelfs gratis!) en verwarmend of verkoelend. Maar hou er wel rekening mee dat niet alle mulchmaterialen geschikt zijn in de moestuin. Mulchen rondom eenjarige planten vraagt een andere aanpak dan mulchen rondom meerjarige planten, bomen of struiken. Eenjarige bedden wil je het volgende jaar weer vrij in kunnen delen zonder rekening te moeten houden met materialen die niet afgebroken zijn of je dwingen een gelijkwaardige indeling aan te houden. Bepaal dus vooraf goed welk materiaal je waar wilt gebruiken.
Biologische mulch
Als je gebruik maakt van organische materialen als mulch in de moestuin dan valt dit onder de noemer biologische mulch. Deze materialen zijn natuurlijk afbreekbaar en daarmee geliefd onder biologische (moes)tuinierders. In de biologische mulch zijn verschillende varianten in te onderscheiden:
- Compost: Wil je niet alleen het onkruid onderdrukken en vocht vasthouden maar ook belangrijke voedingsstoffen toevoegen aan de bodem, gebruik dan compost als mulchmateriaal. Goede compost geeft zowel stikstof als koolstof af aan de bodem. Compost is te krijgen bij het tuincentrum, maar maak je ook gemakkelijk zelf
- Hooi of stro: Makkelijk afbreekbaar, schoon en licht: hooi en stro zijn ideaal om als mulchmateriaal in de moestuin te gebruiken. Controleer wel regelmatig of de laag nog voldoende dik is (zo’n 7 centimeter bij eerste gebruik) omdat het materiaal zo makkelijk afbreekbaar is. Is de laag te dun, dan vermindert de functie van het terugdringen van onkruid en het vasthouden van water in de grond. Let bij hooi en stro wel extra op eventueel onkruidzaad, dit vind je hier redelijk vaak in terug. Stro is makkelijker te verwerken dan hooi, maar het duurt wel langer om af te breken. Hooi daarentegen wordt vaker behandeld met bestrijdingsmiddelen, dus wees er van overtuigd dat dit niet is gebeurd als je het in de moestuin wilt gebruiken.
- Schors en houtsnippers: Het meest gebruikte materiaal voor mulchen in de moestuin zijn schors en houtsnippers. Een voordeel hiervan is dat je een breed assortiment aan grootte en kleuren kunt krijgen. Schors en houtsnippers trekken het bodemleven aan waardoor de organische stof sneller in de grond verwerkt wordt. Blijf dit type mulch wel met regelmaat aanvullen, omdat de afbraak van schors en houtsnippers in de moestuin vrij snel gaat.
- Grasmaaisel: Grasmaaisel bevat stikstof wat gedoseerd afgegeven wordt aan de grond waardoor de planten het op kunnen nemen. Gebruik wel alléén gedroogd grasmaaisel. Vers maaisel geeft een sterke geur en warmte af en breekt niet zo eenvoudig af als mulchmateriaal. Pas op dat het maaisel niet behandeld zijn met herbiciden of chemische bestrijdingsmiddelen.
- Bladeren: Gratis mulch? Ga een middagje het bos in om gevallen bladeren te verzamelen. Als je de bladeren door een hakselaar haalt blijven ze beter liggen en verteren ze makkelijker. Bladeren verbeteren de bodem door het afgeven van voedingsstoffen. Dit materiaal kan overigens wel stikstof uit de bodem onttrekken, dus leg bij voorkeur eerst een laagje stikstofrijke mest op de grond voordat je de bladeren aanbrengt. Zorg voor een laag van circa 6 centimeter dik. Laat bladeren minimaal 9 maanden rijpen voordat je dit als mulchmateriaal in de moestuin gebruikt. Groei remmende fenolen worden zo uitgeloogd.
- Dennennaalden: Speciaal voor hellende oppervlakken is het gebruik van dennennaalden ideaal. Een kenmerk van dit materiaal is namelijk dat het steviger blijft liggen bij een hevige regenbui. Het materiaal breekt in verhouding tot andere mulchmaterialen langzamer af waardoor je minder verbruikt.
Als biologisch mulchmateriaal worden ook wel cacaodoppen gebruikt. Het gebruik van deze doppen is niet zonder risico. Ze bevatten namelijk theobromine en cafeïne, wat giftig is voor honden. Door de geur worden honden aangetrokken naar dit materiaal, maar de consumptie hiervan kan leiden tot ernstige ziekte of zelfs het overlijden van de hond.
Anorganische mulch
Niet biologisch, maar vaak wel langer houdbaar als mulchmateriaal. Er zijn verschillende soorten anorganisch mulch:
- Kranten: een makkelijk verkrijgbaar mulchmateriaal voor de tuin is krantenpapier. Dit papier verteert binnen één seizoen. Om te voorkomen dat de kranten wegwaaien kun je deze bevochtigen en bedekken met een laagje aarde of compost. Kranten bestaan tegenwoordig met name uit soja inkt, wat ook niet schadelijk is voor de moestuin. Hierdoor is krantenpapier veilig te gebruiken.
- Zwart plastic of zeil: Niet alleen blokkeert het plastic het licht waardoor de onkruidzaden niet kunnen ontkiemen, ook zal de bodemtemperatuur verhogen door de opname van de warmte door het zeil. Dit kan prettig zijn in het voorseizoen, maar houd bij hogere temperaturen altijd de grondtemperatuur in de gaten zodat de wortels niet kunnen verbranden of beschadigen. Om dit te voorkomen kun je een laagje aarde bovenop de laag plastic leggen. Doe je dit niet, dan zal het zonlicht het plastic aantasten en afbreken, vervanging na het seizoen is dus noodzakelijk. Hou er ook rekening mee dat plastic geen water doorlaat, wat het bewateren van de planten lastiger kan maken. Als oplossing hiervoor kun je kiezen voor een ondergronds irrigatiesysteem.
- Gronddoek: Een materiaal wat geregeld gebruikt wordt in de moestuin als mulchmateriaal is gronddoek. Dit doek is ontwikkeld voor meerjarig gebruikt, en is daarom minder geschikt om in de moestuin te gebruiken. Rondom bomen en struiken is het ideaal om gronddoek te gebruiken.
Hoe mulchen in de moestuin?
Zodra je bepaald hebt welk type mulch geschikt is kun je aan de slag. Zorg dat de laag die je aanbrengt niet te dun is, anders heeft het mulchen geen effect. Een te dunne laag kan het uitdrogen van de grond niet tegenhouden en ook het onkruid zal hier doorheen ontkiemen.
Is de laag mulch te dik? Dan kan het zijn dat het water er niet doorheen komt. Een ander risico is het verstikken van het wortelgestel.
Hou voor het mulchen een dikte aan van minimaal 5 en maximaal 10 centimeter materiaal. Controleer ook tijdens het seizoen of de laag nog dik genoeg is of dat het tijd is om een verse laag toe te voegen. Hou rondom de stam van de plant een afstand van 5 centimeter om plagen, ziekten en rotting te voorkomen
Een handig ezelsbruggetje. De regel van 5 bij het mulchen: mulch vanaf 5 centimeter rondom de stam en vanaf 5 centimeter dik.
Wil je direct in de moestuin zaaien? Schuif de mulch aan weerszijden opzij en zaai in het vrijgekomen midden. Wanneer de planten enkele centimeters hoog zijn kun je de mulch (op 5 centimeter afstand) terugduwen.
Voordat je begint met mulchen is het belangrijk te bepalen welk type mulch het best geschikt is voor je moestuin. En, maak hierin ook onderscheid in de bedden en looppaden. Op een looppad gebruik je bijvoorbeeld liever grove hardhouten snippers. Dit breekt minder snel af (en hoef je dus minder vaak bij te vullen) en hoeft de directe grond alleen te beschermen tegen invloeden van buitenaf. Het vochtregulerend vermogen en de afgifte van voedingsstoffen is op deze plaatsen minder belangrijk.
Bij het mulchen zijn namelijk verschillende factoren om rekening mee te houden. Zo bepaal je het best welk materiaal voor welk gewas en welke plaats het best geschikt is.
Gewassen
Verschillende gewassen, verschillende wensen. Planten die van warmte en vocht houden, zoals paprika, aubergine, meloen en tomaat, houden van een warme bodem. Gebruik hiervoor dus een stevige mulchlaag van bijvoorbeeld zwart plastic. Verwijder dit wel op tijd, bij té hoge bodemtemperaturen liggen problemen zoals bloesemrot op de loer. Bij ‘koude’ gewassen kun je beter lichtere mulchmaterialen gebruiken zoals stro of krantenpapier. Bij goed gebruik kunnen deze materialen zelfs zorgen voor een verkoeling van de bodemtemperatuur tot 20 graden.
Het weer
Helaas hebben we geen glazen bol om te weten hoe het zomerseizoen er uit gaat zien, maar het is altijd goed om rekening te houden met het klimaat. Hoge (bodem)temperaturen kunnen wortelstelsels belasten en organisch mulchmateriaal verbranden. Worden hoge temperaturen verwacht kies dan liever voor een verkoelend materiaal zoals bladeren of stro. Gebruik dit liever niet bij vochtig en koel weer om te voorkomen dat de planten onderkoeld raken. De planten kunnen dan vergelen of aangevallen worden door slakken.
Standplaats
Nog een belangrijke factor om rekening mee te houden is de standplaats van de gewassen. Heb je de planten in direct zonlicht staan of staat er ook een gedeelte in de schaduw? Ook hier geldt dat verkoelende materialen beter gebruikt worden op warme plaatsen en vochtvasthoudende materialen beter op schaduwrijke plaatsen gebruikt kunnen worden.
Grondsoort
Bepaal, voordat je het geschikte mulchmateriaal kiest, welk type grond in de moestuin aanwezig is. Tuinier je op zand-, leem- of kleigrond? Hier lees je hoe je dit kunt bepalen. Heb je een zware, natte grond? Vermijd dan vochtvasthoudende mulch. Een meer zanderige grond wil je juist niet bedekken met plastic omdat dit de vochtopname door de wortels belemmert.
Mulch is een verzamelnaam voor verschillende biologische en analogische materialen. Deze materialen worden gebruikt om de onbeschermde bodemlaag rondom de planten te bedekken. Ieder materiaal heeft zijn eigen eigenschappen; van vochtvasthoudend tot waterafstotend en temperatuurverhoger. Bepaal aan de hand van vier eigenschappen van de moestuin welk type mulch het best geschikt is.
Het is een veelgehoorde mythe: houtsnippers verlaagt de pH-waarde van de grond of onttrekt stikstof uit de grond. Maar wees gerust: deze beweringen zijn niet waar. Het hout heeft niet genoeg contact met de bodem om de bodemwaarden aan te passen. Vermeng je het echter in de bodem, dan kunnen deze waarden beïnvloed worden.
Mulchen heeft veel waardevolle voordelen voor je moestuin. Ga een middagje op pad om gevallen bladeren te verzamelen, spaar oude kranten op of gooi je organische materialen op de composthoop voor je eigen compost. Probeer het zelf eens uit en ervaar hoe je gewassen er op reageren. Behaal jij ook een extra oogst van 30%? Dat is in ieder geval het proberen waard!
