Compost staat ook wel bekend als het ‘zwarte goud’. Met restafval uit de tuin én uit huis maak je zelf je eigen bodemverbeteraar en bodembedekker voor in jouw (moes)tuin. Scheelt je enerzijds afval, en aan de andere kant de aanschaf van compost uit het tuincentrum!
Voor het succesvol composteren hou je een verhouding van 1/3 stikstofrijk materiaal en 2/3 koolstofrijk materiaal aan. Door lagen te maken van vochtige en droge materialen creëer je de ideale omstandigheden om je eigen compost te maken: met voldoende ventilatie, vocht en de juiste temperatuur.
Om zelf succesvol een composthoop te starten is wel meer nodig dan alleen een goede vermenging van materialen. Beluchting en drainage zijn cruciaal bij het succesvol zelf composteren. Volg daarom onderstaande stappen om eenvoudig je eigen compost te maken!
Waarom zelf composteren?
In bijna alle sier- en moestuinen tref je tegenwoordig een composthoop. Maar waarom zou je zelf gaan composteren?
In eerste plaats is composteren een prima alternatief voor het weggooien van afval. Daarnaast draagt compost bij aan een stabiele structuur in de bodem.
Voor een goede oogst is het in eerste plaats van belang dat de bodem waarin je de groenten en fruit teelt gezond is. Zou je jaar na jaar geen actie ondernemen om de bodem te verbeteren dan blijft er na verloop van tijd een uitgeputte bodem over. Onnodig te zeggen dat dit geen ideale basis is om je gewassen op te verbouwen. Het composteren van je grond zorgt voor een rijk bodemleven en een goede vochtbeheersing. Hier kun je ook mest voor gebruiken, maar compost is droger en ruller qua structuur, waardoor het makkelijker te gebruiken is.
Compost wordt niet alleen gebruikt voor bodemverbetering. Ook voor het mulchen van de tuin kun je compost gebruiken. Zo vormt het een bedekkende laag die de groei van onkruid afremt.
Wat kan er op de composthoop?
Een goede composthoop bestaat uit koolstofrijk- en stikstofrijk materiaal. Gebruik als vuistregel een verhouding van 1/3 stikstofrijk materiaal en 2/3 koolstofrijk materiaal voor een goede compost. Het komt vaak voor dat een composthoop teveel stikstofrijk materiaal bevat. Dit herken je aan een stinkende, traag composterende en vaste substantie. De oorzaak? Er kan niet genoeg zuurstof in de composthoop komen. Een composthoop kan beter een teveel hebben aan koolstofrijke materialen dan stikstofrijke materialen.
(Bruin) Koolstofrijk materiaal: takken, gedroogde bladeren, stro, zaagmeel, schors, karton en papier, wol en katoen, fijngemalen eierschalen, notendoppen en koffiedik
(Groen) Stikstofrijk materiaal: etensresten, notendoppen, fruitresten, onkruid, groene bladeren, gemaaid gras en mest
Er zijn een aantal producten die je niet toe kunt voegen aan je composthoop: aarde en zand, brood, dierlijk afval, gekookte etensresten, vet en olie, vlees- en visresten, jus en dierlijk afval. Pas daarnaast op met materialen die ziektes of bestrijdingsmiddelen bevatten. Deze wil je niet in de composthoop hebben. Bepaalde plantenresten zoals aardappelen, kolen, druiven en tomaten bevatten vaak ziektes. Deze kunnen dus niet op de composthoop.
Alleen wanneer de materialen helemaal gecomposteerd zijn kun je dit gebruiken. Je weet wanneer de compost goed is wanneer het een aardachtige geur heeft en de compost donker en kruimelig is geworden.
Voorwaarden voor een succesvolle composthoop
Om goede compost te maken heb je massa nodig: bedenk voordat je gaat starten dus waar je voldoende ruimte hebt voor een composthoop. De perfecte grootte voor een composthoop is 1 kubieke meter. Hierin heb je ruimte voor 1.000 liter materiaal. Bij deze grootte zijn de voorwaarden ideaal voor het zelf succesvol composteren. Wil je een grotere composthoop? Verleng dan je bak. Wanneer je de bak verhoogt kan er onvoldoende zuurstof bij komen wat het proces tegenwerkt.
Naast de grootte is het ook goed te bedenken welke plaats in de tuin het best geschikt is voor de composthoop. De composthoop staat het best in de schaduw en uit de wind. De composthoop plaats je bij voorkeur op de kale aarde zodat wormen en andere micro-organismen er makkelijk bij kunnen.
Zorg altijd voor goede drainage in de composthoop. In de zomer en bij droog weer voeg je zelf water toe aan de composthoop. Bij regen hoef je geen extra water toe te voegen. Om er achter te komen of er voldoende water in de composthoop aanwezig is kun je met je handen een beetje compost uitknijpen. Vallen hier druppels uit dan is de composthoop vochtig genoeg.
Is de composthoop te nat? Schep de hoop dan wat vaker om zodat het water uit de hoop kan lopen. Teveel vocht in de composthoop kan namelijk de temperatuur van de hoop laten dalen. De ideale temperatuur in een composthoop is 65 graden Celsius. Komt de temperatuur hoger uit dan kunnen de organismen niet meer overleven. Ventileren en het omscheppen van de hoop doet de temperatuur dalen.
Zelf composteren: hoe begin je?
Als basis wil je een laag van zogeheten ‘bruin’ materiaal. Hierbij kun je denken aan takken en stro. Dit helpt bij de ventilatie van de composthoop. Als alternatief kun je ook gebruik maken van opgerolde kippengaas rollen. Gebruik hiervoor rollen van circa 8 centimeter doornsee. Na een hoogte van circa 10 centimeter voeg je de eerste laag materiaal toe. Goed composteren doe je in lagen: start na de basis met een laag vochtig materiaal (zoals koffiedik, theezakjes en etenswaren), waarna je weer een laag droog materiaal (zoals takken, bladeren, as uit de kachel en stro) maakt.
Dek de composthoop af om te voorkomen dat de substantie te hard wordt. Vocht en warmte doen de composthoop goed: het zorgt voor een optimale omgeving voor de bacteriën en micro-organismen in de composthoop. Het afdekken doe je het best met jute zakken, een stuk plastic zeil of karton. Voor professioneel gebruik is speciaal compostdoek ontwikkeld: een materiaal van bijna 100% polypropyleen vezels.
Voor een goede beluchting van de composthoop schep je de hoop iedere paar weken om met een riek, spade of tuinvork. Na zes tot negen maanden kun je jouw eigen compost gaan gebruiken. Wil je al eerder gebruik maken van je eigen compost? Wanneer je de composthoop ‘omzet’ (de hoop in het geheel overplaatsen zodat alle materialen in de hoop van binnen naar buiten en van boven naar beneden verplaatst wordt) verkort je het proces aanzienlijk. Stelregel is dat je bij iedere keer omzetten het composteringsproces halveert.
Een bijzondere tip! Wil je het compostproces versnellen? De beste manier om dit te doen is urine toe te voegen aan de composthoop. Dit kun je natuurlijk zelf doen, maar een goed alternatief is het stro uit de paardenstallen. Andere waardevolle toevoegingen aan de composthoop zijn bloedmeel en kippenmest.
Er zijn een aantal producten die je liever niet op de composthoop hebt: aarde en zand, brood, dierlijk afval, gekookte etensresten, vet en olie, vlees- en visresten, jus en dierlijk afval. Pas ook op met producten die (mogelijk) ziektes of bestrijdingsmiddelen kunnen bevatten.
Uit onderzoek is gebleken dat de ideale afmeting voor een composthoop 1 kubieke meter is: 1 meter hoog, 1 meter diep en 1 meter breed. Wil je een grotere composthoop dan kan dit door de bak te verlengen. Als je de hoop hoger maakt dan 1,5 meter kan er onvoldoende lucht bij het materiaal komen wat het proces niet ten goede komt.
Het keren van de composthoop kan het proces aanzienlijk versnellen. In de regel geldt dat bij iedere keer dat de hoop gekeerd wordt de verwerkingstijd halveert. Om te weten wanneer je het beste kunt keren is het aan te raden een compostthermometer aan te schaffen: bij een temperatuur van 65 graden Celcius wil je de hoop keren.
Zelf composteren kent veel voordelen. Maar vergis je niet dat het wel wat inspanning kost om goede compost te krijgen. Zorg voor een composthoop of -bak die aan de gestelde voorwaarden voldoet. Een compostbak uit het tuincentrum is al snel te klein om echt goede compost te krijgen. Zorg dat je een ritme inbouwt om de composthoop aandacht te geven: alleen de hoop vullen zal geen gewenst resultaat opleveren. Heb je eenmaal het proces in gang gezet, dan krijg je er met een kleine regelmatige inspanning een mooi product voor terug. We noemen het niet voor niets het ‘zwarte goud’!
