Sommige zaadjes zijn zo klein dat het haast onmogelijk is om ze op goede afstand te zaaien. Of je kiest er voor om meerdere zaden tegelijk te zaaien om te voorkomen dat je te weinig zaailingen hebt om uit te planten. Het gebeurt veel, maar vaak wordt het uitdunnen van zaailingen nog wel eens vergeten. Terwijl dat juist zo belangrijk is voor een goede groei en gezonde plant.
Als er te veel zaailingen te dicht op elkaar groeien, hebben ze te weinig ruimte om wortels te ontwikkelen en krijgen ze minder licht en voedingsstoffen. Hierdoor worden de planten zwakker en zal de oogst tegenvallen. Daarnaast is de kans op ziekten en plagen een stuk groter als er te weinig ruimte is tussen de plantjes. Door de zaailingen uit te dunnen neem je deze risico’s weg en verhoog je de kans op sterke planten en een grote opbrengst.
Planten opstarten uit zaad is een stuk goedkoper dan het kopen van zaailingen bij het tuincentrum of de kweker. Bij het opkweken uit zaad, met name kleine zaadjes, komt er nog wel een extra stap kijken bij het proces. Uitdunnen is namelijk noodzakelijk voor de groei van gezonde en sterke planten. In dit artikel leggen we uit waarom het uitdunnen zo belangrijk is en hoe je dit het beste kunt aanpakken.
Het belang van uitdunnen
Zaailingen uitdunnen is het verwijderen van te veel zaailingen. Zodra zaden ontkiemen en de jonge plantjes beginnen te groeien, hebben zij de essentiële basisbehoeften nodig: voedingsstoffen, water, lucht en licht. Zonder deze basis hebben de zaailingen geen schijn van kans om uit te groeien tot volwassen planten. Daarom is het belangrijk om er voor te zorgen dat dit genoeg aanwezig is.
Vooral bij het zaaien van kleine zaadjes loop je het risico dat de plantjes te dicht op elkaar staan. Je kunt er natuurlijk ook bewust voor kiezen om te veel zaden te zaaien, om ervoor te zorgen dat je sowieso genoeg plantjes hebt om uit te planten. Vooral bij gewassen waarbij het ontkiemingspercentage relatief laag ligt is dit aan te raden.
Het dicht op elkaar zaaien is geen probleem. Alleen wanneer je de zaailingen te lang te dicht op elkaar laat groeien kunnen er problemen optreden. Zwakke planten, ziekten en plagen, schimmels en groeiachterstand zijn risico’s wanneer zaailingen niet genoeg ruimte hebben om goed te kunnen groeien.
Zowel in pot als in de volle grond is het nodig om zaailingen uit te dunnen. Ook als je de zaailingen op een later moment uitplant, wil je dat ze een goede start kunnen maken om uit te groeien tot sterke planten.
Wanneer moet je zaailingen uitdunnen?
Het is belangrijk om zaailingen op tijd uit te dunnen. Zo krijgen de jonge plantjes de beste kans om uit te groeien tot gezonde, volwassen planten.
Een goede eerste indicator dat zaailingen uitgedund moeten worden is wanneer de eerste set ‘echte’ bladeren aan de plant zichtbaar zijn. Let er wel goed op dat het de eerste echte bladeren zijn en geen kiembladeren. De kiembladeren zijn de eerste twee zaadlobben die aan de zaailing zichtbaar worden.
Een andere manier om te zien of het tijd is om de zaailingen uit te dunnen is verdrukking. Zaailingen die over elkaar heen groeien of die niet genoeg ruimte hebben om te groeien moeten snel uitgedund worden. Verdringen de zaailingen elkaar dan is dit een signaal dat ze letterlijk vechten om ruimte.
Een laatste aanwijzing is schimmel of een plaag. Zodra je schimmel ziet verschijnen rondom de zaailingen is het tijd om snel te handelen. Neem aangetaste zaailingen weg om overdracht te voorkomen.
Hoe kun je zaailingen uitdunnen?
Het uitdunnen van zaailingen is een makkelijk en snel klusje om te doen. Controleer, voordat je begint, de aanbevolen plantafstand. Heb je bijvoorbeeld wortels in volle grond gezaaid, hou dan zo’n 5 centimeter afstand tussen de zaailingen aan. Alle zaailingen tussen deze afstand kun je weghalen.
Zaailingen verwijder je niet door ze uit de grond te trekken. Zo loop je risico op het verstoren van de bodem en nog tere wortels van de zaailingen. In plaats daarvan knip je de te verwijderen zaailingen bij de grond af. Door het afknippen van de top zullen de wortels in de grond afsterven.
Gebruik een steriele schaar om de zaailingen af te knippen. Omdat zaailingen teer zijn en makkelijk beschadigd kunnen worden kun je hiervoor het beste een mini snoeischaar gebruiken. Deze zijn speciaal gemaakt voor tere klusjes en zijn makkelijk in gebruik. Een mini snoeischaar vind je hier bij Bol.
Sommigen kunnen geen afstand nemen van hun verse zaailingen en kiezen er voor om de zaailingen uit elkaar te halen en te verpotten. Dit is een mogelijkheid, maar hierbij loop je wel het risico op het beschadigen van de wortels. In dit vroege stadium zijn de wortels erg teer, en kunnen ze snel schade oplopen bij het ontwarren van andere wortels.
Tip! Dun de zaailingen ‘s avonds uit. Zo hebben de overblijvende plantjes een paar uur tijd om te wennen aan de ruimte en extra luchtcirculatie voordat ze blootgesteld worden aan (zon)licht en warmte.
Wat gebeurt er als je zaailingen niet uitdunt
Het is verleidelijk om zaailingen niet uit te dunnen. Al die plantjes zijn toch weer een kans op een volwassen plant met bijbehorende oogst. Maar uiteindelijk zal de keuze om niet uit te dunnen je eerder duur komen te staan.
Kies je er voor om de zaailingen niet uit te dunnen, dan loop je het risico op vervelende ziekten en plagen. De planten kunnen niet genoeg voedingsstoffen en licht opnemen om te ontwikkelen tot gezonde, sterke plant. Hoe verleidelijk het dus ook lijkt; dun de zaailingen uit om de sterkste plantjes de beste kans op succes te geven!
Hoeveel zaailingen je moet of kunt weghalen is afhankelijk van de ruimte die iedere plant nodig heeft. Ga je de zaailingen op een later moment nog uitplanten? Hou dan minimaal 2 centimeter ruimte tussen de zaailingen. Heb je de zaailingen in de volle grond staan en worden deze niet meer verplaatst, controleer dan de aanbevolen plantafstand van het specifieke gewas.
De beste optie is om de sterkste zaailingen te laten staan en de zwakste plantjes weg te nemen. Praktisch gezien zijn het dus de kleinste en meest tere zaailingen die je wegneemt.
Begin met uitdunnen zodra de plantjes hun eerste echte set bladeren hebben (dus niet de zaadlobben). Bij voorkeur dun je ‘s avonds uit zodat de resterende zaailingen ‘s nachts kunnen herstellen voordat ze blootgesteld worden aan licht en warmte.
Je kunt uitgedunde zaailingen nog gebruiken. Heb je ze met wortel en al weg gehaald, dan kun je ze opnieuw planten. Afgeknipte jonge zaailingen van bijvoorbeeld sla en spinazie kun je ook gebruiken in roerbakgerechten en salades.
Het uitdunnen van zaailingen is een cruciale stap in het succesvol kweken van je eigen groente en kruiden. Met genoeg luchtcirculatie, voedingsstoffen, water en licht hebben de plantjes meer kans om uit te groeien tot sterke, volwassen planten. Vergeet niet de zaailingen af te harden voordat je ze uitplant in de volle grond. Met deze tips en trucs geniet je eind van het seizoen van een fijne oogst!
