Verticaal moestuinieren is hip. Je kunt meer ruimte benutten en ook als je geen of weinig ruimte hebt kun je toch een mooie opbrengst krijgen. Maar wist je dat niet alle klimplanten in je moestuin hetzelfde zijn?
Er zijn drie soorten klimplanten: de rankplant, slingerplant en scramblers. De rankplant heeft speciale rankstengels om zich mee vast te houden en hecht het best aan een houten latwerk. De slingerplant slingert zich om de ondergrond heen voor steun en heeft geen speciale voorkeur qua type ondergrond. Scramblers hebben geen speciale ranken, en hebben dus wat hulp nodig om verticaal te groeien. Hierbij kun je denken aan tomatenspiralen, een trellis scherm of een plantensteun.
Groenten groeien het best in hun natuurlijke vorm. Voor sommige soorten is dat in de volle grond, voor andere soorten, zoals bonen, pompoenen en komkommers, is dit verticaal. Maar niet iedere klimplant is hetzelfde en vraagt dezelfde hulpmiddelen. Er zijn drie soorten klimplanten te onderscheiden, die allemaal hun eigen voorkeuren hebben. Lees hier meer over welk soort materiaal het best geschikt is voor jouw klimplanten!
Drie soorten klimplanten in de moestuin
In de moestuin vallen drie soorten klimplanten te onderscheiden. Alle drie hebben zij hun eigen wensen wat betreft de ondersteuning om goed te kunnen groeien.
Rankplant
Een aantal voorbeelden van rankplanten zijn komkommers, pompoenen en erwten. Een rankplant vormt naast de bladeren en vruchten ook ranken. Ranken zijn dunne, stugge stengels die zich om een paal, rek of andere planten krult. Deze ranken wikkelen zich vast voor een stabiele groei van de plant.
Binnen de rankplanten zijn nog twee verschillende soorten te onderscheiden. Stamranken, zoals druiven, ontwikkelen de rank vanuit de stengel. Bladranken, zoals erwten, ontwikkelen de ranken vanuit een bladknoop.
Een rankplant groeit het liefst langs een houten constructie. Hierbij kun je denken aan een latwerk of houten rooster, maar ook een houten obelisk wordt hier vaak voor gebruikt. Belangrijk is dat het houtwerk stevig en stabiel staat om de plant voldoende ondersteuning te bieden. De erwtenplant heeft minder gewicht te dragen dan een meloenplant, deze kan eenvoudiger langs een lichtere constructie groeien. Heb je geen ruimte voor een houten klimwerk maar heb je wel een metalen hekwerk ter beschikking? Een rankplant heeft niet voldoende ondersteuning aan een metalen ondergrond en zal hier weer van af vallen. Wanneer je een metalen hekwerk omwikkelt met touwraster kunnen je rankplanten hier prima aan hechten.
Slingerplant
Slingerplanten zijn minder kieskeurig voor hun ondergrond. Deze plant slingert, zoals de naam al zegt, zich om de ondersteuning heen. Voorbeelden van slingerplanten in de moestuin zijn bonen en jasmijn.
De slingerplant staat er om bekend lang door te groeien. Zorg er dus voor dat er voldoende hoogte is voor de plant om te kunnen groeien. Bij bonen kun je er voor kiezen om op gewenste hoogte de plant te toppen: hierbij knijp je de bovenkant af wanneer je de groei wilt stoppen.
Nog een belangrijke eigenschap van de slingerplant om rekening mee te houden is de groeirichting. Bonen slingeren namelijk tegen de richting van de klok in. Wil je de plant helpen de juiste richting op te groeien, wikkel de plant dan altijd in de natuurlijke richting.
Scrambler
Zoete aardappelen, bramen en tomaten behoren tot de klimplant soort scramblers. Deze planten groeien verticaal, maar hebben geen ranken en wikkelen zich niet vast. Sommige scramblers hebben doornen waarmee ze zich vast kunnen hechten maar over het algemeen leunen deze planten in plaats van klimmen. Deze planten hebben dus extra ondersteuning nodig. Doe je dit niet, dan zal de plant over de grond verder groeien en het grootste gedeelte van zijn energie steken in het wortelen in plaats van het groeien van vruchten.
Scramblers kun je op verschillende manieren ondersteunen. De meest gebruikte hulpmiddelen zijn ladders, kooien en latwerken. Voor tomaten kun je ook kiezen voor de speciale tomatenspiralen. Let hierbij wel op dat je een hoogte van minimaal 150 cm kiest zodat de plant voldoende hoog kan groeien.
Soorten ondersteuning voor jouw klimplanten
Trellis scherm
Een trellis scherm of gaaspaneel biedt niet alleen ondersteuning voor je klimplanten maar wordt ook vaak gebruikt voor een decoratieve afscheiding in de tuin. Een houten hekwerk kun je voor alle drie soorten klimplanten gebruiken. Let hierbij wel op dat wanneer je een houten hekwerk voor je rankplanten gebruikt je een minimale maasgrootte van 5 centimeter aanhoudt.
Obelisk
Voor zware klimplanten zoals pompoen en meloen is het aan te raden een stevige ondersteuning te gebruiken. Obelisken zijn hier uitermate geschikt voor. Op een relatief klein oppervlak groei je zo al snel mooie klimplanten, waar deze normaalgesproken veel ruimte innemen in de tuin.
Obelisken zijn in verschillende soorten en maten te vinden. Zo zijn obelisken verkrijgbaar in metaal, hout en kunststof. Naast de praktische toepassingen van deze ondersteuners zijn ze ook decoratief. Obelisk te prijzig? Met een beetje een creatieve blik en twee rechterhanden maak je deze ook eenvoudig zelf!
Tomatenspiralen en plantensteunen
Scramblers moet je zelf ondersteunen door deze op te binden of vast te klemmen tegen de ondergrond. Voor dit type klimplanten zijn spiralen, ladders en steunen ideaal, omdat dit type klimplant het liefst leunt. Hiermee voorkom je direct dat je de plant te strak vastmaakt waardoor de stengel niet genoeg ruimte heeft om te groeien.
Metalen hekwerk
Een metalen hekwerk kan prima gebruikt worden voor slingerplanten. Wil je een metalen hekwerk gebruiken voor een rankplant omwikkel het metaal dan altijd met touw. Een groot voordeel van een metalen hekwerk is de stevigheid van het materiaal. Hou er wel altijd rekening mee dat metaal warmte vasthoudt en door direct zonlicht te heet kan worden voor je planten. Hierdoor loop je het risico op verbranding van je planten.
Netten
Net is prima te gebruiken voor rankplanten. Doordat de ranken zich om het materiaal krullen biedt dit een stevige ondersteuning voor de plant. Wanneer je kiest voor net als ondersteuning, zorg dan voor mazen van minimaal 5 centimeter.
Takken en stokken
Ook takken worden veel gebruikt als ondersteuning in de moestuin. Door de grote diversiteit van takken is dit een veelzijdig materiaal om te gebruiken ter ondersteuning van je klimplanten. Wanneer je takken gebruikt zorg er dan wel voor dat het ruwe takken zijn en geen gladde stokken. Als je takken gebruikt is het aan te raden een ruimte van 10 centimeter als tussenhoogte aan te houden, zodat de ranken eenvoudig kunnen hechten.
Wanneer je takken of stokken wilt gebruiken als ondersteuning voor je klimplanten dan zijn er drie goede opties voor het zelf maken van een geschikte constructie;
Pyramide
Plaats meerdere stokken in de vorm van een tipi en bind deze in de top vast met touw. Voor kleine groenten zoals bonen biedt dit prima ondersteuning. Hou bij het opzetten van een pyramide een afstand tussen de stokken aan van minimaal 75 centimeter.
Bonenstaak
Plaats de stokken kruislings achter elkaar. Bovenop de stokken plaats je 1 stok horizontaal. Deze constructie is uitermate sterk en dus goed geschikt voor een plaats die meer wind vangt. De bonenstaak wordt vaak gebruikt voor het ondersteunen van staakbonen en komkommers. Hou bij het plaatsen van een bonenstaak een afstand van 90 cm breedte aan en tussen de stokken een afstand van 60 cm.
Portaal
Je kunt er ook voor kiezen om, net als een pergola, een constructie over de moestuin te plaatsen. Let hierbij wel op dat je geen dichtgroeiend gewas langs het portaal laat groeien, om schaduw op de overige gewassen te voorkomen. Of kies voor een groente die goed groeit in de schaduw om hier onder te plaatsen, zoals spinazie, munt of sla.
Ook in de moestuinbakken zie je steeds vaker klimplanten. Wanneer de bodem voldoende voedingsstoffen bevat kunnen deze planten prima in de bakken gezaaid worden. Hierbij moet je wel rekening houden met een aantal factoren. De wortels van pompoenplanten worden bijvoorbeeld erg groot, waar de rest van de groenten door verstikt kan worden. Daarnaast zijn klimplanten vaak hoge planten. Zorg er dus voor dat je de plant op tijd topt, zodat de plant niet te hoog doorgroeit waardoor je deze niet meer kunt verzorgen. Geschikte klimplanten voor in de (verhoogde) moestuinbak zijn snij- en spekbonen, komkommer, peultjes, klimcourgette en tomaat.
Bamboe stokken (of Tonkin stokken) worden in veel moestuinen gebruikt. Door de flexibiliteit van het materiaal is het eenvoudig om een sterke A-vorm trellis te maken. Er kleeft wel één belangrijk nadeel aan het gebruik van bamboe stokken. Bamboe is biologisch afbreekbaar en zal dus ook na een aantal jaren tekenen van afbraak gaan vertonen. Schimmels en meeldauw kom je na verloop van tijd ook tegen op de bamboe stokken. Controleer voor gebruik dus altijd of de stokken nog goed genoeg zijn om weer een seizoen te gebruiken.
Er zijn nog wat klimrekken te vinden die koperdraad bevatten. In hele kleine hoeveelheden kan koper goed zijn voor planten, maar de nadelen wegen niet op tegen de voordelen. Koper kan namelijk giftig zijn voor de gewassen, grond en zelfs voor jezelf. Probeer het gebruik van koper in de tuin dus zo veel mogelijk te vermijden!
Klimplanten zijn een ideale toevoeging aan je moestuin, doordat je met weinig ruimte een mooie oogst kunt realiseren. Bedenk voordat je klimplanten plant in de tuin altijd welke plaats hiervoor het best geschikt is. Je wilt er niet halverwege de zomer achter komen dat je klimplanten in de zon staan waardoor de andere groenten geen zonlicht meer krijgen…
