Rozemarijn van de rozemarijnplant is een kruid wat in veel keukens gebruikt wordt om gerechten op smaak te brengen. Maar je kunt het ook gebruiken als pesticide, etherische olie en zelfs in je schoonheidsritueel. Dit veelzijdige kruid staat daarnaast bekend om de vele gezondheidsvoordelen. Zo werkt het ontstekingsremmend en kan het helpen bij het verbeteren van het geheugen en de concentratie.
In de moestuin is rozemarijn een makkelijke toevoeging. De plant vergt weinig onderhoud en kan goed tegen wisselende weersomstandigheden. Zorg voor een zanderige, goed drainerende bodem, genoeg vocht en een regelmatige snoeibeurt, dan zal de rozemarijnplant je een grote oogst opleveren.
In dit artikel lees je alles over het kweken van rozemarijn. Zo weet je precies hoe je deze plant het beste kunt laten groeien, welke grondsoort het best geschikt is voor rozemarijn, hoe je de rozemarijn het beste kunt oogsten, bewaren en waar je dit kruid allemaal voor kunt gebruiken.
Klik direct naar wat je zoekt
Over de rozemarijnplant
De rozemarijn plant kan zo’n 1,20 meter hoog worden. Het is een houtachtige plant met witte, blauwe of paarse bloemen. De bladeren doen denken aan dennennaalden. De plant kun je lang blijven gebruiken; de rozemarijnplant kan wel 20 jaar oud worden. En nog een fijn bijkomend voordeel: de rozemarijnplant trekt bijen aan. Fijn voor de bestuiving in de moestuin!
De rozemarijnplant is een meerjarige plant, en is ook op haar best na het eerste jaar. Het is al wel mogelijk om in het eerste jaar te oogsten van de plant, maar je zult merken dat de kwaliteit vanaf het tweede jaar een stuk beter is. Net als de groei overigens: in het eerste jaar groeit de plant langzaam, vanaf het tweede jaar wil je de rozemarijnplant regelmatig snoeien om te voorkomen dat deze te groot wordt.
Zaaien en planten
Besluit, voordat je begint, of je de plant wilt kweken uit zaad of van stekken. Wil je veel rozemarijnplanten kweken? Kies dan voor starten uit zaad. Wil je slecht één plant of een paar planten? Dan kies je beter voor stekken. Zaden zijn goedkoper, maar stekken zijn een stuk makkelijker te kweken.
Rozemarijnplant kweken uit zaad
Wil je rozemarijn uit zaad starten, kies dan altijd voor verse zaden. Het ontkiemingspercentage van rozemarijnzaden is laag; gemiddeld zo’n 50% zal ontkiemen. Kies je dan voor oudere zaden, dan kan dit percentage nog lager liggen.
Als je rozemarijn uit zaad kweekt is het belangrijk onderscheid te maken tussen binnen en buiten voorzaaien. Start je het voorzaaien binnen, zaai dan in de periode maart tot en met april. Zaai je direct in de volle grond, wacht dan tot de temperaturen iets hoger liggen (ook de bodemtemperatuur). Ga uit van medio april voor het uitzaaien in de volle grond.
De zaden ontkiemen het beste bij temperaturen tussen 15°C en 23°C. De ontkieming duurt wel relatief lang; dit kan tot 4 weken duren. Zo’n 10 tot 12 weken na het zaaien kunnen de zaailingen uitgeplant worden.
Gebruik een mengsel van startmix met zand voor het ontkiemen van de zaden. Zaai de zaden niet dieper dan een halve centimeter. Hou de grond licht vochtig. Hiervoor kun je het beste een plantenspuit gebruiken om te voorkomen dat de zaden weg spoelen.
Bij voorkeur gebruik je gedechloreerd water bij het voorzaaien. Zo voorkom je schadelijke mineralen bij de zaden wat de ontkieming ten goede komt.
Rozemarijnplant uit stek starten
Start je rozemarijn met een stek of plant? Zorg dan in ieder geval voor een jonge plant of een stek van minimaal 8 centimeter hoog. Gebruik altijd nieuwe scheuten om mee te stekken. Oudere stengels zijn houtachtig, en deze stengels maken erg moeilijk nieuwe wortels.
Kies een scheut van ongeveer 8 centimeter lang. Haal de onderste bladeren van de stek af. Nu kun je de stek aanplanten. Zet de stek in een mengsel van 30% zand, 30% veenmos en 40% potgrond. Hou de bodem vochtig, maar niet te nat. Stelregel is de stekken om de dag water te geven. Zodra de stekken beginnen te wortelen kunnen deze overgeplant worden in de volle grond of in een pot. Zorg er wel voor dat er geen vorst meer verwacht wordt als je de stekken uitplant in de volle grond.
Rozemarijnplant uitplanten
Zorg, vóórdat je de rozemarijnplant gaat uitplanten, voor genoeg tijd om de stekken of zaailingen af te harden. Alhoewel de plant sterk en meerjarig is, zijn eerstejaars planten een stuk fragieler. Plotseling van binnentemperaturen uitplanten in de volle grond kan er voor zorgen dat de zaailing of stek het niet overleeft.
De rozemarijnplant staat het beste op een zonnige plek. Rozemarijn heeft minimaal 6 tot 8 uur zonlicht per dag nodig. Als het kan, zorg dan dat de plant op een beschutte plaats staat.
Voor de beste groei van de plant zorg je voor een goed drainerende, zanderige grond. Rozemarijn houdt van een iets zuurdere grond. Een pH-waarde van 6 is ideaal voor de rozemarijnplant, maar een pH-waarde van 5,5 tot 8 is prima geschikt voor deze plant.
In dit artikel lees je alles over het meten van de pH-waarde van de bodem en in dit artikel lees je hoe je de grond meer zuur of basisch kunt maken.
Heb je meerdere stekken of planten, hou dan een plantafstand aan van minimaal 50 centimeter. Graaf een gat wat minimaal 2x zo groot is als de kluit van de plant. Voeg eerst wat compost toe aan het gat en vermeng dit met de grond. Plaats de plant of stek in het gat en vul de overige ruimte met grond. Druk de grond zacht aan om luchtbellen te verwijderen.
Stekken nemen
Als je weet hoe je het beste rozemarijn kunt stekken dan is het een fluitje van een cent. We leggen je stap voor stap uit hoe je stekken neemt van de plant.
1) Kies een gezonde scheut van de plant. Neem geen stengel die al wat houtachtig is, hierbij wordt het lastig om nieuwe wortels te vormen.
2) Trek de zijscheut voorzichtig van de plant. Als je het goed doet komt er een klein stukje van de hoofdstengel mee, dat heet het hieltje
3) Haal de onderste bladeren van het stengeltje af. Zo voorkom je verdamping
4) Je kunt, voor een extra goede start, de stengel dopen in stekpoeder. Gebruik hiervoor bijvoorbeeld dit stekmiddel van Pokon. Dit is overigens geen vereiste.
5) Zet de stek in een mengsel van 30% zand, 30% veenmos en 40% potgrond. Hou de bodem vochtig, maar niet te nat.
6) Het beste zet je de stekjes in een klein kasje. Je kunt ook een kweekmat gebruiken om de grond op temperatuur te krijgen en houden.
7) Geef regelmatig water, maar voorkom te vochtige grond om rotting van de wortels tegen te gaan
8) Na ongeveer 7 weken kun je de stekjes overpotten. Laat de stekjes binnen overwinteren en plant ze in het voorjaar uit in de volle grond.
Tip! Wil je zeker zijn dat je volgend jaar weer van je eigen rozemarijnplant kunt oogsten? Neem dan uit voorzorg in augustus een paar stekken. Als de moederplant de winter dan om wat voor reden ook niet overleefd heb je nieuwe stekjes achter de hand!
Verzorging van de rozemarijnplant
Het grote voordeel aan de rozemarijnplant is dat deze weinig onderhoud nodig heeft. Zorg dat de plant niet uitdroogt maar geef zeker niet te veel water, bemest de plant eenmaal in het voorjaar en snoei de plant om de smaak en vorm te behouden en nieuwe scheuten te ontwikkelen.
Te veel water is schadelijk voor de plant. Deze plant staat er om bekend vatbaar te zijn voor wortelrot. Zorg er daarom voor dat de plant niet uitdroogt, maar geef zeker niet dagelijks water. De beste indicatie om te weten of er water nodig is, is door te kijken naar de plant. Zodra de toppen gaan hangen is het tijd om water te geven.
Het snoeien van rozemarijnplanten is essentieel om de groei en bloei van de plant te bevorderen en een compacte, goed gevormde struik te behouden. Het beste moment om te snoeien is in het voorjaar, nadat de planten nieuwe groei hebben geproduceerd.
Snoei ongeveer eenderde van de lengte van de takken af en verwijder de dode en zwakke takken volledig. Snoei niet te veel, anders kan dit de groei van de plant belemmeren. Neem niet meer dan een derde deel weg om de plant gezond te houden. Door regelmatig te snoeien blijft de rozemarijn gezond en stevig en behoudt hij zijn aromatische geur en smaak. Alle informatie over het snoeien van kruidenplanten lees je hier.
De rozemarijnplant heeft maar weinig extra voeding nodig. Geef in het voorjaar wat meststof met NPK-verhouding 5-10-5. Dit is voor de rozemarijnplant genoeg voor het hele groeiseizoen.
Te veel bemesten zal de rozemarijnplant geen goed doen. De plant gaat overmatig groeien en verliest zijn vorm. Maar, belangrijker nog, overbemesten kan ook de smaak van de rozemarijn beïnvloeden.
Het belangrijkste bij het onderhoud van deze plant is onkruidbestrijding. De rozemarijnplant lijkt onkruid wel aan te trekken. En ook al heb je een volwassen plant, dan nog kan het onkruid met de plant strijden om voedingsstoffen uit de bodem, zonlicht, ruimte en water. Hou daarom altijd de grond rondom de rozemarijnplant onkruidvrij.
Om onkruid te bestrijden wordt vaak het gebruik van mulch aangeraden. Mulch heeft een extra voordeel voor gewassen: het houdt vocht vast in de bodem. Omdat de rozemarijnplant gevoelig is voor wortelrot vermijd je liever mulch rondom deze plant.
Als de temperaturen langere tijd onder het vriespunt liggen moet de plant naar binnen gebracht of goed afgedekt worden. In dit artikel lees je meer over het beschermen van planten tijdens lage temperaturen. Zet je de plant binnen? Gebruik dan een terracotta pot. Zorg dat de plant niet uitdroogt, maar voorkom te veel water geven. Kies voor een plek bij een zonnig raam op het zuiden, of gebruik een kweeklamp als het plaatsen bij een raam niet mogelijk is. Zet de planten, zodra de temperaturen weer boven het vriespunt komen, weer buiten.
Ziekten en plagen in de rozemarijnplant
Ondanks dat het niet vaak voorkomt, kun je wel verschillende ziekten en plagen in de plant tegenkomen. De belangrijkste oorzaken en oplossingen vind je hier.
Bladluis
Kleine insecten die zich voeden met het sap van planten, dat zijn bladluizen. Een insect wat zich snel voortplant en dus binnen korte tijd grote schade aan kunt richten. Behandel de plant met Neemolie of lees in dit artikel verder hoe je de bladluizen kunt behandelen en bestrijden.
Spintmijt
Ook de spintmijt kan zich nestelen op de rozemarijnplant. Spintmijt herken je het snelste door webachtige draden op de plant, wat de groei van de plant remt. Ook om spintmijt te bestrijden kun je gebruik maken van Neemolie.
Witte Vlieg
Witte vlieg op de rozermarijnplant? Dit herken je door een kleverige substantie op de bladeren. Gebruik Neemolie om witte vlieg te bestrijden.
Schimmel en roest
Een aanwijzing dat de plant te nat staat is schimmel of roest op de plant. Verwijder aangetaste delen en zorg voor een betere drainage in de bodem om verdere problemen te voorkomen. Probeer daarnaast de plant meer ruimte te geven om de luchtcirculatie te verhogen.
Oogsten
Rozemarijn kun je vers gebruiken, maar je kunt het ook drogen zodat het langer houdbaar blijft. In dit artikel lees je alles over het drogen en bewaren van kruiden.
Voor het maken van etherische olie van rozemarijn kun je zowel de stengels, bladeren als bloemen gebruiken. De beste kwaliteit olie haal je van de bloemen. De grootste hoeveelheid haal je als je de stengels en bladeren gebruikt. Als je de stengels en bladeren wilt gebruiken, oogst ze dan vlak voor de bloei. Dit geeft een mooie kwaliteit olie, terwijl de kwaliteit snel achteruitgaat wanneer je oogst tijdens of na de bloei. De olie kan dan zelfs gaan stinken. De bloemen daarentegen oogst je het best tijdens de bloei voor de beste kwaliteit.
Snoei je takken weg dan kun je deze makkelijk aan de lucht laten drogen om langer te kunnen gebruiken. Bind meerdere takjes bij elkaar en hang ze overdekt te drogen. Een handig hulpmiddel hiervoor is bijvoorbeeld deze kruidendroger van Dille & Kamille. Je kunt rozemarijn ook invriezen, gebruiken bij het wecken of distilleren tot etherische olie.
Toepassingen
Rozemarijn past binnen een gezonde levensstijl. Duurzaamheid is een belangrijk onderwerp geworden, ook in de moestuin. Rozemarijn past hier precies in: het is een meerjarige plant die voor vele toepassingen geschikt is.
Pesticide
Rozemarijn bevat verschillende essentiële oliën en chemische stoffen die een insectenwerende werking hebben. Hierdoor kun je het kruid effectief gebruiken als een natuurlijke pesticide om ongedierte op afstand te houden. Een aantal voorbeelden hoe je rozemarijn kunt gebruiken als pesticide:
Rozemarijnolie spray: Maak een spray van rozemarijnolie en water. Voeg 10 tot 20 druppels rozemarijnolie toe aan een spuitfles met water en schud goed. Spuit de oplossing op de bladeren van planten die gevoelig zijn voor insectenplagen.
Rozemarijnthee: Maak een sterke thee van rozemarijn en spuit deze op de bladeren van je planten. De sterke geur van rozemarijn houdt insecten op afstand.
Strooi verse rozemarijnblaadjes: Strooi verse rozemarijnblaadjes rond de planten die gevoelig zijn voor insectenplagen. De geur van rozemarijn houdt insecten op afstand en voorkomt dat ze zich op de planten nestelen.
Rozemarijn in de buurt van andere planten: Plant rozemarijn in de buurt van andere planten om insectenplagen op afstand te houden. De geur van rozemarijn werkt als een natuurlijke barrière en voorkomt dat insecten zich verspreiden.
Het gebruik van rozemarijn als pesticide is een veilige en duurzame optie die de gezondheid van je planten en het milieu niet schaadt.
Haarolie
Wist je dat rozemarijn een wondermiddel is voor je haar? Studies hebben uitgewezen dat rozemarijn het haar sneller laat groeien en zelfs kan zorgen voor voller en dikker haar.
Volg deze stappen om je eigen haarspray te maken met rozemarijn!
Wat heb je nodig:
- 10 druppels etherische rozemarijnolie
- Halve theelepel Solubol of plantaardige emulgator
- 110 gram gedistilleerd water
- Spuitflesje
Maak je eigen haarspray: Vul het spuitflesje met 10 druppels rozemarijnolie. Voeg daarna een halve theelepel plantaardige emulgator, zoals solubol, toe. Vul de rest van de spuitfles met gedistilleerd water. Schud het flesje voor gebruik. Spray eenmaal daags het haar bij de aanzet in, en masseer de hoofdhuid.
Let op: rozemarijn kan, met name bij zelf gemaakte producten, een allergische reactie geven. Wees dus altijd voorzichtig met het gebruik van rozemarijn en test het eerst op een klein stukje voordat je een behandeling met rozemarijn doet.
Gebruik in gerechten
Natuurlijk is rozemarijn ook een geweldige aanvulling voor verschillende gerechten. Verse rozemarijn heeft een aromatische smaak die ervoor zorgt dat elk gerecht heerlijk ruikt en smaakt. Dit maakt het kruid uitermate geschikt voor culinaire toepassingen. Het is bijvoorbeeld een smaakvolle toevoeging aan vlees, gevogelte, vis en aardappelen. Het kan ook worden gebruikt in salades, dressings en sauzen.
Als de rozemarijnplant bruin kleurt wijst dit op een serieus probleem. Wortelrot, veroorzaakt door een teveel aan water, zorgt voor een bruine kleur aan de rozemarijnplant.
Rozemarijn heeft niet veel water nodig en kan goed gedijen in droge omstandigheden. Geef de plant alleen water als de grond droog aanvoelt en zorg ervoor dat de grond goed is gedraineerd om wortelrot te voorkomen.
Rozemarijn kan het beste worden geoogst in de ochtend, wanneer de essentiële oliën het sterkst zijn. Knip de takken af en hang ze ondersteboven op een droge, geventileerde plaats om te drogen. Wanneer de takken helemaal droog zijn, kun je de bladeren van de stelen halen en ze bewaren in een luchtdichte bewaarbak op een koele, donkere plaats. Zo blijft de smaak en geur van de rozemarijn behouden.
Het kweken van rozemarijn in de moestuin is eenvoudig en vereist weinig onderhoud. Door een paar simpele stappen te volgen, kun je genieten van verse rozemarijn in de keuken, als pesticide in de moestuin of als onderdeel van je beauty ritueel.
Met een beetje geduld en zorg kan je eigen rozemarijnplant tot wel 20 jaar meegaan. Door het kweken van rozemarijn in je eigen moestuin kun je niet alleen genieten van de vele voordelen van deze plant, maar ook bijdragen aan een duurzamere en gezondere manier van leven.
