In bijna alle moestuinen heb je wel een gedeelte wat deels of volledig in schaduw gehuld is. Bebouwing, hoge bomen vol bladeren of klimplanten kunnen een deel van de moestuin in schaduw hullen. Gelukkig is dit geen verloren stuk tuin want er zijn genoeg gewassen die juist graag wat meer schaduw hebben.
Een schaduwrijke moestuin krijgt tot 2 uur (gefilterd) zonlicht per dag. Er zijn voldoende soorten groente, fruit en kruiden die goed gedijen in een schaduwrijke moestuin. Met name salade- en bladgroenten zijn hier prima geschikt voor, mits rekening gehouden wordt met de belangrijke vereisten van de schaduw moestuin.
Heb je dus een (gedeeltelijk) beschaduwde moestuin dan zijn er nog mogelijkheden genoeg. Lees verder om te weten waar je extra op moet letten bij een schaduwrijke moestuin en welke groente, fruit en kruiden hier goed zijn te telen.
Klik direct naar wat je zoekt
Wat is het verschil tussen halfschaduw en schaduw?
Bij de aangeraden standplaats van de zaden wordt vaak gesproken over een schaduw of halfschaduw plaats. Het is goed te weten wat het verschil tussen beide is. Zo voorkom je te weinig direct zonlicht op de planten.
Volle zon: Spreken we van volle zon, dan betekent dit dat de planten minimaal 6 uur direct zonlicht tussen 10:00 – 18:00 uur per dag ontvangen. Dit mag ook een onderbroken periode zijn, zo lang het totaal maar op 6 uur of meer uitkomt.
Halfschaduw: Halfschaduw is een veelvoorkomende plaats in de moestuin. Hierbij gaan we uit van 3 tot 6 uur zon. Hier valt ook gefilterd of gevlekt zonlicht onder, wat je ziet bij gewassen die in de schaduw van de bladeren van bomen staan. Halfschaduw gebieden voorkomen een bittere smaak aan de bladgroenten.
Schaduw: geen directe zon of gefilterd licht. In tuiniersbegrippen wordt hieronder verstaan minder dan 2 uur zonlicht per dag. Deze gebieden zijn niet wenselijk voor gewassen, simpel omdat alle gewassen licht nodig hebben om te kunnen groeien. Deze plaats is wel uitermate geschikt voor je eigen composthoop.
Controleer altijd op de verpakking van de zaden de aangeraden standplaats. Dit is eenvoudig af te lezen aan het zon-icoontje. De zaden worden ingedeeld in de categorie direct zonlicht, halfschaduw of volledig schaduw.
Waar je op moet letten bij een schaduwmoestuin
Gewassen in de schaduw hebben iets andere wensen dan planten die in de volle zon staan. Onthoud onderstaande aandachtspunten om succesvol te telen in een schaduwrijke moestuin.
– Zorg dat de grond van goede kwaliteit is voor de gewassen. Doordat de gewassen minder direct zonlicht krijgen is het noodzakelijk om grond met genoeg voedzame compost te gebruiken. Weten hoe het staat met de grond in jouw moestuin? Lees hier alles over het meten van de grondwaarde.
– Waterhuishouding. Een open deur: in de schaduw verwerkt de plant minder vocht dan in de volle zon. Pas hier de waterhuishouding dus op aan. Geef de planten in de schaduw minder water dan de planten in de volle zon. Een uitzondering op de regel: staan de planten dicht in de buurt van bomen? Bomen gebruiken veel meer water en kunnen daarom het vocht onttrekken aan de grond. Ook de bladeren van de bomen kunnen een afdak vormen waardoor de planten geen regenwater ontvangen. Controleer in dat geval handmatig of de grond nog droog genoeg is. Een handig middel om hierbij te gebruiken is mulch: dit houdt het vocht vast.
– (Naakt)slakken houden van schaduwrijke en koele plaatsen. Wees hier dus alert op bij lichtarme gebieden. Heb je vaker slakken in de tuin? Overweeg dan om een barricade van Epsomzout rondom de gewassen te plaatsen.
– Veel gewassen die een voorkeur hebben voor schaduwplaatsen zijn goed te oogsten als babygroente. Dat is maar goed ook, want deze gewassen hebben over het algemeen een langere rijpingstijd. Voordeel nummer twee is dat bij bijvoorbeeld bonen het groeiseizoen verlengt en je dus langer kunt genieten van de opbrengsten.
– Iedere plant heeft omgevingsfactoren nodig om te kunnen ontkiemen en groeien. Zaai daarom bij voorkeur de zaden binnenshuis voor. Wanneer de zaailingen groot en sterk genoeg zijn kunnen deze op een schaduwrijke plaats uitgeplant worden.
– Regelmatig snoeien zorgt voor meer ruimte om zonlicht door te laten. Bepaal aan de hand van de windrichting aan welke kant ruimte gewenst is om zonlicht op de tuin te laten komen.
– Luchtcirculatie: planten die minder zonlicht krijgen kunnen vatbaarder worden voor schimmels. Zorg er daarom altijd voor dat er wel voldoende lucht kan circuleren op de schaduwrijke plaats: plaats de planten bijvoorbeeld verder uit elkaar om schimmelvorming te voorkomen.
Groente
Er zijn nog behoorlijk wat groentesoorten die goed groeien in een schaduwrijke plaats. Welke soorten dit zijn vind je in het overzicht hieronder. Een makkelijke stelregel om te onthouden is dat groenten die groeien vanuit bloesem het minst geschikt zijn voor een schaduwplaats. Dit zijn bijvoorbeeld tomaten, komkommers en paprika’s. Salade- en bladgroenten zijn daarentegen het best geschikt voor schaduwrijke plaatsen.
Saladegroenten: rucola, andijvie, sla, zuring, spinazie & paksoi
Deze groenten schieten bij teveel zon vaak snel door en daarom goed geschikt voor een schaduwrijke plaats. Deze groenten ontvangen het liefst maximaal 3 tot 4 uur zon per dag.
Bladgroenten: boerenkool, mosterdgroenten, snijbiet
Bladgroenten zijn uitermate geschikt om te oogsten als baby groente, dan zijn ze zacht en zoet. Hou bij deze groenten een maximum van 3 tot 4 uur zon per dag aan.
Wortelgroenten: bieten, wortel, aardappel, radijs, asperges, koolraap, rapen
Deze groenten houden van regelmatig water. Dit voorkomt dat de groenten houtachtig worden of vastlopen. Geef deze groente niet meer dan 5 uur zon per dag.
Brassica groenten: broccoli, bloemkool, spruitjes, kolen
In halfschaduw groeien deze gewassen strakker en hebben ze een latere bloei. Per dag maximaal 4 tot 6 uur direct zonlicht.
Erwten en bonen
Deze groenten doen het extra goed in de schaduw. Door ze in de schaduw te plaatsen verleng je het groeiseizoen en daarmee de oogst. Vergeet hierbij niet om regelmatig te plukken om de groei te blijven stimuleren. Geef erwten en groenten een plaats met maximaal 4 tot 5 uur zonlicht.
Prei en uien
Prei en uien doen het ook goed in halfschaduw. Met maximaal 4 tot 5 uur zonlicht per dag kun je mooie gewassen verwachten.
| Groente | Aanbevolen soorten |
|---|---|
| Aardappelen | Dark Red Norland, Kennebec en Rose Fin Apple Fingerling |
| Asperges | Jersey Knight, Mary Washington en Pacific Purple |
| Bieten | Chioggia, Detroit Dark Red en Touchstone Gold |
| Bloemkool | Flamestar, Cheddar, Graffiti, Romanesco Veronica en Snow Crown |
| Boerenkool | Dwarf Blue Curly, Nero di Tuscana Lacinato, Red Russian |
| Broccoli | Belstar, Green Comet en Santee |
| Chinese kool | Nikko, Merlot, Menuet en Rubicon |
| Erwten | Oregon Sugar Pod , Super Sugar Snap, Garden Sweet Shelling |
| Knoflook | German Extra Hardy, Music, Purple Glazier, Inchelium Red en California Softneck |
| Kool | Fast Ball, Early Jersey Wakefield en Danish Roundhead |
| Koolraap | Early Purple Vienna, Grand Duke, Sweet Vienna |
| Koolraap | American Purple Top, Helenor en Laurentian |
| Lente-ui | Crimson Forest, Evergreen Long White en White Lisbon |
| Mierikswortel | Bohemian, Common en Big Top Western |
| Mizuna | Mosterd Mizuna en Early Mizuna |
| Mosterd | Red Giant, Ruby Streaks, Osaka Purple en Florida Broadleaf |
| Paksoi | White Stem Bok Choy en Toy Choi |
| Pastinaak | Gladiator, Hollow Crown en Javelin |
| Prei | King Richard, Poncho en Takrima |
| Raap | Golden Ball, Purple Top White Globe, Red Round en White Egg |
| Rabarber | Canada Red, Timperley Early, Stockbridge Arrow, Colorado Red en Victoria |
| Radijs | Cherry Belle , French Breakfast, Sparkler en Watermelon Mantanghong |
| Rucola | Salad Rocket, Wild Rocky en Dragons Tongue |
| Selderij | Conquistador, Tango en Utah Tall |
| Sla | Romaine , Simpson en Freckles |
| Snijbiet | Bright Lights, Fordhook Giant en Celebration |
| Spinazie | Avon, Bloomsdale, Butterflay , Space en Tyee |
| Spruitjes | Long Island Improved, Jade Cross, Rosella Purple en Red Bull |
| Tatsoi | Koji en Tatsoi Rosette |
| Wortel | Chantenay, Danvers, Imperator, Little Finger en Parisian |
Fruit
Het kweken van fruit in de schaduw is iets lastiger, maar zeker niet onmogelijk. Hou onderstaande adviezen in gedachten bij het telen van fruit in de moestuin met beperkt direct zonlicht.
Graaf goed verrotte compost in de grond waar je de fruitboom plaatst. Omdat een schaduwrijke grond vaak vochtiger is voorkomt de toevoeging van compost in de aarde dat de wortels te nat staan. Dit helpt de drainage rondom de fruitboom te verbeteren.
Een tweede tip is het verder uit elkaar plaatsen van de fruitbomen in de schaduw. Neem een afstand van 50 à 60 centimeter tussen de gewassen om nog een extra schaduwdek te voorkomen en de luchtcirculatie te bevorderen.
| Fruit | Aanbevolen soort |
|---|---|
| (Zure) kersen | Morello |
| Alpenaardbei | Alexandria |
| Bosbessen | Erntesegen en Balsgard |
| Bramen | Loch Ness en Helen |
| Frambozen | Malling Jewel, Glen Magna, Octavia en Autumn Bliss |
| Kruisbessen | Invicta en Greenfinch |
| Peren | Beth |
| Pruimen | Czar |
| Rede aalbessen en witte bessen | Rovada en White Grape |
| Vlierbessen | Laciniata en Adams |
| Winterharde kiwi | Arctic Beauty en Ken’s Red |
| Zwarte bessen | Ben Connan en Ben Hope |
Kruiden
Naast groente en fruit kun je er ook voor kiezen om kruiden in de schaduwplek te plaatsen. Kruiden die in de zon staan groeien over het algemeen dichter en sneller, maar onderstaande kruiden kunnen prima in een schaduwrijke plek geplant worden:
- Bieslook
- Calendula
- Citroenmelisse
- Dragon
- Kervel
- Koriander
- Maggiplant
- Munt
- Oregano
- Peterselie
- Tijm
- Zuring
Een (gedeelte van een) moestuin wordt schaduwrijk genoemd wanneer er minder dan twee uur zonlicht komt. Hieronder wordt niet alleen direct zonlicht verstaan, maar ook gefilterd licht. Zonlicht wat bijvoorbeeld door een bladerdek van een boom komt wordt gefilterd licht genoemd.
Ja, ook bij het moestuinieren in de schaduw kun je tegen uitdagingen aan lopen. Onvoldoende drainage, schimmelvorming en ongewenste insecten bijvoorbeeld. Gelukkig kun je hier iets aan doen om ook in de schaduw gewassen te kunnen telen!
Met een goede tuinplanning kun je slim gebruik maken van schaduw in de moestuin. Verschillende soorten groente, fruit en kruiden voelen zich juist fijn als ze niet in de volle zon geplant worden. Toch niet overtuigd? In de schaduw is de perfecte plaats voor de composthoop!
