Lukt het niet om mooie kolen te telen in de moestuin? Met name kolen hebben regelmatig last van ziektes en plagen zoals knolvoet koolvlieg, of worden aangetast door vlinders of rupsen. Om dit risico te verlagen en de kans op succes te verhogen is er de weeuwenteelt: een vergeten teelt die zeker de moeite waard is om te proberen!
Weeuwenteelt is het zaaien van groenten zoals kolen in het najaar voor een vroege oogst in het voorjaar. Door begin oktober te zaaien in de koude kas kweek je sterke planten die minder last hebben van ziekten en aantasting door insecten.
Met name kolen hebben regelmatig last van ziektes plagen zoals knolvoet, zwarte bonenluis, koolvlieg, vlinders, witte vlieg, slakken en rupsen. Een manier om dit risico te verlagen is het zaaien in het najaar en oogsten vroeg in het voorjaar.
Weeuwenteelt, of overwintertingsteelt, komt niet meer zo veel voor met de komst van de verwarmde kassen. Maar voor degene zonder deze luxe is het een mooie uitkomst om de kans op een succesvolle oogst te vergroten. Omdat je de ziekten en plagen voor bent, is het ook nog eens een hele biologische vorm van moestuinieren omdat je geen bestrijdingsmiddelen nodig hebt.
De kolen van de weeuwenteelt zijn over het algemeen een stuk malser. Dit komt omdat ze geen extreme weersinvloeden meegemaakt hebben zoals hevige regen en hagel. Het bereiden van deze kolen is dan ook een stuk eenvoudiger. Zo’n vijf minuutjes stomen of koken en je kunt al genieten van je biologische, eigen geteelde kool!
Geschikte soorten groenten voor weeuwenteelt
De weeuwenteelt is niet geschikt voor alle soorten groenten. Met name kolen zoals rode kool, spitskool en bloemkool zijn uitermate geschikt voor deze teelt. Maar let ook bij deze soorten op dat je de juiste zaden selecteert.
Bloemkool is de meest gekozen groente voor de weeuwenteelt. Geschikte soorten hiervan zijn ‘All year round’ en ‘Alpha 6 / Alpha 7’. Wil je geschikte spitskool zaden gebruiken kies dan voor ‘Filderkraut’ of ‘Cape Horn F1’. Ook rode kool is geschikt voor weeuwenteelt. De beste zaden om hiervoor te gebruiken zijn ‘Rodeo F1’ en ‘Rovite F1’. Let altijd op bij het aanschaffen van zaden of deze geschikt zijn voor weeuwenteelt. Als dit het geval is dan staat dit vermeld op de verpakking.
Naast kolen zijn ook groenten zoals sla, andijvie, wortels, palmkool en tuinbonen geschikt voor deze teelt. Let bij het kopen van de zaden altijd op of de soort geschikt is voor weeuwenteelt.
Wil je toch een ander soort groente of zaden gebruiken? Waarschijnlijk gaat het wel lukken om de zaden te laten ontkiemen en de winter te laten overleven. Het probleem waar je bij deze zaden tegenaan loopt is dat deze zaailingen snel doorschieten in het voorjaar en grote temperatuurverschillen niet kunnen overleven. De zaden die geschikt zijn voor weeuwenteelt kunnen temperaturen tot -25 graden Celsius overleven. Kies dus altijd zaden speciaal voor weeuwenteelt om teleurstelling te voorkomen!
Hoe werkt weeuwenteelt
Om vroeg in het voorjaar te kunnen oogsten en te kunnen profiteren van de voordelen van de weeuwenteelt zaai je geschikte groenten in het najaar. Tussen oktober en februari heb je weinig werk aan de zaailingen, maar is het in de gaten houden van de temperatuur en vochtigheid cruciaal.
Zaaien
Kijk altijd op de verpakking van de zaden wanneer deze gezaaid moeten worden. Voor kolen geldt dat het beste resultaat gehaald wordt wanneer je deze rond 10 oktober zaait. De zaden kun je zowel in zaaitrays als in potten zaaien. Bevochtig de aarde om de zaden te laten ontkiemen, maar pas verder op met (te veel) water geven. Om een langzame maar sterke groei van de plantjes te bevorderen kun je er voor kiezen om in een mengsel van groentepotgrond en tuingrond te zaaien. Een risico hierbij is dat zo’n mengsel schimmel en onkruid kan bevatten.
Door de lagere temperaturen duurt het langer voordat de zaailingen opkomen. Het ontkiemen duurt ongeveer twee weken. Doordat de plantjes de winter overleven krijg je plantjes met dikke stelen en stugge bladeren; sterke plantjes dus om je groenten te ontwikkelen.
Teelt
Na het zaaien geef je de plantjes nauwelijks tot geen water. Tot half februari zijn de planten in rust. Zorg er voor dat de planten niet uitdrogen, maar geef zeker niet te veel water zodat de wortels niet gaan rotten. De plantjes overwinteren in een lichte en koude plaats. Gebruik hiervoor een koude kas, serre of een tunneltje. Het voordeel van een tunnel is dat je na het uitplanten het doek kunt vervangen door insectengaas. Heb je geen kas of tunnel maar wil je toch de weeuwenteelt gebruiken voor je kolen? Op een koude zolder of in de schuur kunnen de zaailingen ook overwinteren, mits er voldoende licht binnen komt.
Een cruciaal onderdeel van de weeuwenteelt is het weer. Komt de temperatuur boven de 5 graden Celcius, zet de kas dan open zodat er voldoende frisse lucht binnen komt. Dit voorkomt meeldauwschimmel op je zaailingen. Wanneer de temperaturen dalen of wanneer er vorst of sneeuw verwacht wordt bescherm de zaailingen dan met vliesdoek, rietmatten of noppenfolie.
Uitplanten
De plantjes kunnen half maart uitgeplant worden, tenzij het nog vriest of de grond te nat is. Wacht in dat geval nog even met uitplanten. Eén dag voor het uitplanten geef je de plantjes een flinke scheut water. Zo kun je de planten zo makkelijk mogelijk en met zo min mogelijk schade aan de wortelkluit uitplanten.
Om knolziekte te voorkomen is het aan te raden kolen jaarlijks op een andere plaats in de moestuin uit te planten. Kolen doen het goed op een zonnige plaats, maar ook in halfschaduw kunnen ze een prima oogst opleveren.
De zaailingen plant je diep in de grond, tot zo’n twee blaadjes boven de grond. Dit betekent soms dat je ze wel 10 tot zelfs 20 centimeter diep plant. Op deze manier voorkom je schade bij sterke windstoten of storm. Houd bij het uitplanten een afstand aan van minimaal 60 cm afstand tussen de rijen, en 40 cm in de rijen. Zodra de plantjes uitgezaaid zijn geef je deze wat voeding en water om het groeiproces weer in gang te brengen.
Na het uitplanten is het verstandig de plantjes af te dekken met vliesdoek. Dit doek laat water, licht en lucht door en voorkomt insecten op de planten. Daarnaast wordt het gebruik van vliesdoek aangeraden om teeltspreiding te voorkomen. Een bijkomend voordeel is dat de planten onder vliesdoek meer bladeren produceren, wat leidt tot een grotere kool en dus oogst!
Rond maart zie je de bladeren in het hart van het plantje omkrullen; het signaal dat de kool er bijna aan komt. Zo’n twee weken later kun je het kooltje in het hart van de plant vinden. Blijf na het uitplanten altijd controleren op rupsen en slakken om schade aan je planten te voorkomen. Ook dieren zoals vogels, duiven en konijnen blijven een risico voor je oogst, dus het afdekken van je planten is zeker geen overbodige luxe.
Problemen bij weeuwenteelt
Omdat de winters niet meer zo streng en koud zijn als voorheen blijven er risico’s kleven aan een succesvolle oogst. Komt er nog een hele zachte periode dan loop je de kans dat de plantjes te snel groeien en alsnog te vroeg (kleine) kooltjes geven.
Soms komt het voor dat je mooie zaailingen hebt in het voorjaar, maar er geen hart gevormd wordt in het plantje. Dit kan meerdere oorzaken hebben. Als het té koud is geweest kan dit probleem zich voordoen. Daarom is het afdekken bij lage temperaturen een hele belangrijke factor in de weeuwenteelt. Een andere oorzaak voor een harteloos plantje is droogte. Wanneer zich een groeistop heeft voorgedaan door te weinig water dan ontwikkelt er geen hart in het plantje en zal je dus geen bloemkool uit deze plant kunnen oogsten.
Met name kolen, zoals bloemkool, rode kool en spitskool, zijn uitermate geschikt voor weeuwenteelt. Maar ook andere soorten, zoals sla, andijvie, wortels, palmkool en tuinbonen kun je gebruiken voor deze teelt. Let bij het aankopen van de zaden altijd op of er een vermelding op de verpakking staat dat de zaden geschikt zijn voor weeuwenteelt of overwinteringsteelt.
Bij de zomerteelt van met name kolen is het gebruik van bestrijdingsmiddelen haast onvermijdelijk. Kolen zijn gevoelig voor verschillende ziekten en plagen zoals knolvoet, koolvlieg, rupsen, zwarte bonenluis en slakken. Door te zaaien en telen voordat deze insecten en dieren actief worden zijn bestrijdingsmiddelen niet langer noodzakelijk. Hierdoor kunnen groenten door middel van weeuwenteelt biologisch geteeld worden.
Dankzij de weeuwenteelt kun je in het voorjaar heerlijk genieten van je eigen geteelde, biologische kolen. En je hebt nu weer ruimte in je tuin voor je volgende teelt. Zaaien in het voorjaar wordt ook wel vrijsterteelt genoemd. Bij deze teelt zaai je in januari voor het oogsten in april / mei.
Wil je langer van je vers geteelde oogst kunnen genieten? Lees hier meer over het wecken van je eigen geteelde groente en fruit.
