Er is niets lekkerder dan verse tomaten uit eigen tuin. Het verschil tussen een tomaat uit eigen tuin en de supermarkt is aanzienlijk. Niet zo verwonderlijk dus dat veel moestuinierders jaarlijks tomaten kweken in eigen tuin.
Het kweken van tomaten gaat niet altijd zonder slag of stoot. Een flink aantal insecten vindt de tomaat ook om te smullen, net als vogels. Dat is een van de redenen dat je de tomatenplant vaak in de kas vindt. Maar of ze nou binnen of buiten staan, deze plant blijft helaas vaak vatbaar voor ziekten.
Laat je niet direct ontmoedigen wanneer je een ziekte vindt op de tomatenplant. In sommige gevallen is het inderdaad beter om de plant te verwijderen om verder verspreiding te voorkomen, maar in sommige gevallen zijn er bestrijdingsmiddelen voor handen om de plant alsnog te redden. Lees hier de meest voorkomende ziekten en hoe te handelen bij besmetting.
Verschillende soorten ziekten in de tomatenplant
Gooi nooit aangetaste vruchten of planten op de composthoop! Met name schimmelziekten kunnen zo eenvoudig overleven en het volgende seizoen opnieuw zorgen voor problemen in de gewassen.
Alternaria solani
De meest voorkomende tomatenziekte is Alternaria solani. In een vroeg stadium zijn bruine concentrische vlekken aan de onderkant van het blad zichtbaar. Zonder behandeling groeien deze vlekken uit tot het hele blad verkleurd is. Het kan voorkomen dat de vlekken ook op de stam zichtbaar zijn. Zit de ziekte in de tomaat, dan herken je dit aan bruine vlekken met soms een gele halo.
Deze ziekte wordt vooral gezien bij hoge temperaturen en vochtige omstandigheden. De sporen kunnen overgebracht worden door de wind, insecten en opspattende regendruppels. Het is dus belangrijk om snel te handelen om verdere verspreiding tegen te gaan.
Alternaria solani wordt veroorzaakt door een gebrek aan stikstof. De behandeling van schimmelziekten bij gewassen is een moeilijk proces. Chemische bestrijdingsmiddelen zijn de beste optie om deze ziekte aan te pakken. Gebruik hiervoor een fungicide. Kies je liever een biologisch bestrijdingsmiddel kies dan voor Fitosporin of Trichodermin.
Bloesemrot (neusrot)
Zo vervelend: prachtig rode tomaten, klaar om te oogsten. Dan, als je ze van de plant af wilt halen zie je dat de onderkant van de tomaat weggerot is.
Bloesemrot treed op als de tomatenplant niet genoeg calcium uit de grond op kan nemen. Let op: dat betekent niet direct dat er onvoldoende calcium aanwezig is in de grond. Heeft de tomatenplant bijvoorbeeld stress, dan wordt het calcium naar de scheuten gestuurd in plaats van naar de vruchten. Veelal gebeurt dit na perioden van te veel of te weinig water.
De oplossing voor bloesemrot is dus een goede opname van calcium. De eerste stap om te nemen is het zorgen voor een regelmatige waterhuishouding, afgestemd op de standplaats van de tomatenplant. Is er wel een calciumtekort in de bodem, overweeg dan het toevoegen van eierschalen rondom de plant.
Phytophthora (aardappelziekte)
Zie je op het blad een bruine plek, omringd door een groene kring? De kans is groot dat de aardappelziekte de tomatenplant aangetast heeft.
De aardappelziekte wordt gemakkelijk door water of wind overgebracht. Een slechte luchtstroom om de planten kan dit proces versnellen omdat er water onder de plant kan blijven staan na een goede regenbui. Om dit te voorkomen kun je er voor kiezen om hoezen om de tomatenplanten te plaatsen of de tomatenplanten in de kas te telen.
Heb je deze ziekte eenmaal in de plant, dan kan het gewas binnen twee weken verwoest zijn. Je wilt de geïnfecteerde planten zo snel mogelijk verwijderen uit de moestuin om verdere verspreiding te voorkomen. Helaas is er geen behandeling mogelijk bij Phytophthora in de tomatenplant.
Anthracnose (vruchtrot)
Anthracnose is ook een schimmelziekte. De ziekte is te herkennen aan vlekken van circa 1 centimeter op de bladeren, die kort daarna gaatjes worden. De ziekte is niet alleen zichtbaar op de bladeren, maar kan ook voorkomen op de stam, vruchten en bloemen.
Anthracnose kan het best ontwikkelen bij temperaturen van 27 graden Celcius of warmer. Verspreiding gebeurt door de zaden zelf, opspattend water en nat weer. Slecht gedraineerde grond bevordert de vorming van de ziekte.
Ben je er vroeg genoeg bij dan kan het helpen om de beschadigde bladeren te verwijderen. Is de ziekte verder uitgegroeid dan is de enige optie om de hele plant te verwijderen. Anthracnose is erg besmettelijk voor planten, dus voorzichtigheid is geboden bij de behandeling van aangetaste planten.
Botrytis cinerea (grauwe schimmel)
De grauwe schimmel is een parasiet. Kleine wondjes (van bijvoorbeeld het dieven of knippen) aan de plant kunnen de parasiet aantrekken. Van hieruit groeit de schimmel verder op de gezonde plant. In eerste instantie ziet deze schimmel er uit als bruine vlekken, maar al snel vormt hierop grijs schimmelpluis. Deze sporen zijn zeer besmettelijk voor andere planten in de nabije omgeving.
Alle delen van de plant kunnen aangetast worden door de grauwe schimmel. Bestrijding van deze parasiet is zeer moeizaam, omdat de planten vaak vele wondjes hebben van onder andere het bladsnijden. Verwijder zo veel mogelijk aangetaste vruchten en stengels om de aantasting in de kiem te smoren.
Meeldauw (witziekte)
Vooral bij vochtig weer komt meeldauw veel voor op tomatenplanten. Meeldauw is makkelijk te herkennen aan witte puntjes op de bladeren die later veranderen in een witte (pluizige) waas op het blad.
Vocht is de grootste boosdoener bij meeldauw. Zorg als eerste voor voldoende beluchting voor de planten. Pas daarnaast op met teveel water geven! Om meeldauw te bestrijden kun je kiezen voor een biologisch bestrijdingsmiddel of je eigen bestrijdinsmiddel maken. Vul een plantenspuit met 4 delen melk en 6 delen water. Besproei hiermee de bladeren om de meeldauw tegen te gaan.
Didymella lycopersici (voetrot)
Voetrot komt voor bij zowel jonge als oudere tomatenplanten.
Voetrot wordt veroorzaakt door wondjes in de wortels van de plant. Wanneer de voetrot niet behandeld wordt kan dit doortrekken tot de vaatbundels waardoor de hele plant aangetast raakt. Het resultaat is een slappe en vergeelde plant die geen vrucht zal dragen.
Een plant met voetrot verwijder je het liefst zo snel mogelijk. Zorg er voor dat de aangetaste planten niet in contact komen met ander organisch materiaal, omdat voetrot ook in dood materiaal kan overleven. Gooi de restanten dus ook niet op de composthoop!
Witte vlieg
De witte vlieg komen we vaak tegen op tomatenplanten. Deze insecten voeden zich met de sappen in de plant en scheiden vervolgens een kleverige substantie uit wat honingdauw genoemd wordt. Na verloop van tijd zal hier zwarte roetdauwschimmel op gaan groeien. Witte vlieg tref je het vaakst aan in de kas, wanneer een plant eerst buiten heeft gestaan.
Witte vlieg kan lang overleven, daarom is bestrijding noodzakelijk om de plaag definitief uit te roeien. Begin met een plantenspuit gevuld met water en voeg hier een flinke scheut azijn aan toe. Besproei vervolgens de aangetaste bladeren flink om de witte vlieg te bestrijden. Een tweede oplossing is het gebruik maken van sluipwespen. Deze sluipwesp legt eitjes in de larven van de witte vlieg waardoor deze afsterven.
Spint
Zie je gele vlekjes op de bovenkant van het blad dan is de kans groot dat er spint aanwezig is op de tomatenplant. Deze vlekjes worden veroorzaakt door het zuigen van de diertjes aan het blad.
Spint plant zich razendsnel voort. Begin dus na constatering direct met de bestrijding om grotere schade te voorkomen.
Spint bestrijd je eenvoudig met een eigen spraymengsel. Meng een liter water met 1 kopje alcohol, zoals Vodka. Besproei de bladeren rijkelijk met dit mengsel. Veeg de bladeren vervolgens schoon met bijvoorbeeld keukenpapier.
Als de tomaten bruin worden dan is dit een indicatie van neusrot. Door een calciumtekort in de vrucht gaan de cellen stuk en worden er bruine vlekken op de tomaat gevormd.
Er zijn een aantal rassen op de markt die buiten gebruikt kunnen worden met zo min mogelijk kans op tomatenziekte. Dit zijn bijvoorbeeld Tiny Tim, Ladon, MoneyMaker, Yellow Pearshaped en Pyros F1.
De meeste tomatenplanten worden besmet door besmet opspattend water. Daarom is het plaatsen van mulch rondom de planten een goede manier om de planten te beschermen. Daarnaast kan mulch water vasthouden en zo de waterhuishouding reguleren.
