Zijn je pas uitgeplante kolen binnen korte tijd verwelkt? Grote kans dat je last hebt van de koolvlieg. Omdat ze onder de grond leven zijn ze lastig te herkennen en is de schade in de meeste gevallen al te ver om nog terug te draaien.
De koolvlieg richt met name bij de wortels grote schade aan bij kolen en koolsoorten. Zij voeden zich aan de wortels, waardoor de plant verwelkt en uiteindelijk afsterft. Bestrijden is lastig, maar gelukkig zijn er wel legio mogelijkheden om de koolvlieg te voorkomen.
Omdat de schade al flink is voordat je in de gaten hebt dat er koolvlieglarven in de grond leven is het lastig om de larve te bestrijden. Kleine kans dat de plant het overleeft bij schade aan het wortelgestel. Kies daarom voor een preventieve maatregel om je kolen en koolsoorten te beschermen.
Wat is koolvlieg?
De koolvlieg, ook wel Delia radicum genoemd, is een veel voorkomende plaag. Vooral als je veel koolsoorten teelt kom je waarschijnlijk op den duur de koolvlieg tegen.
De volwassen koolvlieg is nauwelijks te onderscheiden van de huisvlieg. Het is juist de larve van deze koolvlieg die schadelijk is voor de gewassen. De larven voeden zich namelijk met de wortels van pas uitgeplante koolsoorten. Niet alleen kolen, ook koolachtigen kunnen last krijgen van deze larve. Denk hierbij aan koolraap, radijs, spruitjes en oosterse groenten.
Tijdens de zomer zijn er drie generaties koolvliegen te herkennen. De eerste generatie, de larve, is het meest schadelijk. De larven voeden zich met de wortels van de plant en doden zo het gewas. Ook kunnen ze de wortels tunnelen, wat de plant niet ten goede komt.
Wanneer de koolvlieg in het volwassen stadium komt zijn ze minder schadelijk, omdat oudere planten een groter wortelgestel hebben en zo minder vatbaar zijn voor schade.
In het laatste stadium gaat de larve in de grond in popstadium. Hier overwinteren ze of verschijnen een paar weken later als volwassen vlieg. De koolvlieg is op dit moment wel schadelijk bij vroege spruiten. In tegenstelling tot de kolen legt de late koolvlieg haar eitjes niet op de grond, maar op de spruiten zelf en vormt hiermee een directe bedreiging voor de plant.
Hoe herken je koolvlieg?
De koolvlieg lijkt sterk op de huisvlieg. De larven zijn witte maden van maximaal 9 mm lang, zonder kop en poten. Omdat ze onder de grond leven zie je ze vaak pas nadat je de plant, of wat er van over is, uit de tuin haalt.
Aantasting door de koolvlieg herken je als eerste aan het blad. Deze hangt slap en kleurt grijs. Binnen korte tijd verwelken de bladeren en zal de plant volgen. Hierna zie je pas de rottende wortel, omringd door larven van de koolvlieg. Op de spruitkool kun je de maden ook treffen op de vruchten zelf.
Met name van april tot september is de larve van de koolvlieg actief. Voorkom daarom het (uit)planten van de gewassen in de tweede helft van april.
Koolvlieg bestrijden
Op de markt zijn wel bestrijdingsmiddelen te vinden tegen koolvlieglarven, maar de uitwerking is niet altijd succesvol. De maden zitten namelijk vaak te diep in de grond of wortels zodat de insecticide er lastig bij kan komen. Ben je er snel bij, dan kun je de planten nog redden, maar succes is helaas niet gegarandeerd. Zie je binnen enkele dagen geen zichtbare verbetering, verwijder dan de plant om zoveel mogelijk verdere besmetting te voorkomen.
Wil je een kans wagen met insecticide, kies dan voor een pathogene nematodensoort. Dit werkt niet alleen tegen koolvlieg, maar ook wortelvlieg, rupsen, tripsen en fruitmot. Nematoden zijn microscopisch kleine aaltjes. Deze aaltjes dringen de larven binnen en gebruiken hen als voedselbron waardoor de larve zal sterven. Naast een hele effectieve methode is dit ook een biologische manier om koolvlieg te bestrijden.
Koolvlieg voorkomen
Omdat je de koolvlieg meestal te laat signaleert is het aan te raden om voorzorgsmaatregelen te treffen bij de kolen en koolsoorten. Er zijn verschillende manieren om preventieve maatregelen te treffen. Kies een manier die past bij jouw manier van moestuinieren.
- Met name jonge koolsoorten zijn vatbaar voor de koolvlieg. Eén van de oplossingen kan dus zijn om de zaailingen vroeg uit te planten (al begin maart). Wil je de kolen een gedegen kans geven, kies dan voor de weeuwenteelt. Hierbij zaai je in het najaar, zodat je sterke zaailingen hebt die begin maart al uitgezaaid kunnen worden. Op dit moment is de koolvlieg nog niet actief en zijn de planten sterk genoeg om de larven in april te kunnen overleven.
- Bij het tuincentrum zijn koolkragen verkrijgbaar. Dit zijn ronde ‘kragen’ van kunststof of karton. Meestal zijn deze tussen de 8 en 15 centimeter breed. Leg deze kraag rondom de stam van de plant zodat de vrouwelijke koolvlieg geen eitjes kan leggen op de bodem. Eitjes die op deze kraag gelegd worden zullen uitdrogen en daarom niet uitkomen. Koolkragen kun je overigens ook eenvoudig zelf maken: neem een stuk dakleer, karton, rubber, vijverfolie of dik plastic. Maak hiervan ronde of vierkante stukken van 10 tot 15 centimeter breed. Maak een rond gaatje in het midden, en snij één kant in zodat je het materiaal rondom de stam kunt leggen.
- Wil je de hele plant beschermen, kies dan voor een beschermend gaas. Insectenwerend gaas, zoals vliesdoek, voorkomt koolvlieg én aantasting door andere insecten zoals koolrupsen. Zo bescherm je niet alleen de wortels, maar de hele plant. Zorg er wel voor dat het doek ruim genoeg geplaatst wordt voor de kool om te groeien en een goede afdichting rondom.
- Kies ieder jaar voor een andere locatie voor de koolsoorten. Zo voorkom je dat eventuele overwinterende poppen in de bodem niet bij de gewassen kunnen komen. Plaats dus geen koolsoorten jaarlijks op dezelfde plaats in de moestuin.
- De koolvlieg wordt aangetrokken door de geur van kool. Je kunt dus direct naast de kolen andere gewassen plaatsen om de koolvlieg weg te houden. Bij voorkeur plaats je sterk geurende kruiden dichtbij de kolen.
- De natuurlijke vijand van koolvlieg is de loopkever. De loopkever voedt zich met de eieren van de koolvlieg en is dus een natuurlijk wijze van bestrijding. Loopkevers trek je aan door het gebruik van mulch.
Een bijzondere tip: leg de kluit van de kool horizontaal bij het uitplanten. De koolvlieg graaft de verkeerde kant op en zal zo van ondervoeding komen te overlijden.
De koolvlieg is vanaf april tot en met oktober actief. Met name de eerste generatie (de larve) is schadelijk voor koolsoorten. Probeer daarom het uitplanten van kolen in de tweede helft van april te voorkomen.
De koolkraag is een laag materiaal (zoals dakleer, rubber of dik plastic) wat rondom de kolen geplaatst wordt. Wanneer de koolvlieg eitjes legt drogen deze uit waardoor ze niet uitkomen.
Niets zo zonde als veel tijd en moeite gestoken te hebben in het opstarten van zaailingen die vervolgens verwelken na het uitplanten. Kies daarom uit voorzorg voor een preventieve behandeling tegen koolvlieg om je kolen te beschermen en gezonde kolen te kunnen groeien!
