Wel eens gehoord van bodemsolarisatie? Bodemsolarisatie is een eenvoudige manier om met behulp van niet-chemische middelen ongedierte en ziekteverwerkkers in de tuin onder controle te houden.
Door bodemsolarisatie is de grond beter bestand tegen ziekteverwekkers, zijn er meer voedingsstoffen beschikbaar en bevindt zich een grote populatie nuttige micro-organismen in de boden. Planten groeien hierdoor sneller en leveren een grotere opbrengst.
Deze techniek is milieuvriendelijk. Het maakt namelijk alleen gebruik van zonlicht, warmte en water. De moeite waard dus om zelf eens te proberen!
Klik direct naar wat je zoekt
Wat is bodemsolarisatie?
In de landbouw wordt het al veel gebruikt. Je hebt het vast wel eens gezien: rijen bedden bedekt onder een laag doorzichtig plastic.
Bodemsolarisatie is een makkelijke, goedkope en niet-chemische methode die gebruikt wordt om onkruid (met name eenjarige soorten), ongedierte en bodemziekten uit te roeien. De bovenste laag grond, tot zo’n 15 centimeter diep, wordt gereinigd door de kracht van zonlicht, water en warmte te gebruiken. Deze gereinigde grond vergroot de populatie goede microben en creëert een gezonde bodem.
Dit proces wordt vaak gebruikt op plaatsen waar gewasrotatie nodig is. Na afloop is de grond namelijk steriel, waardoor ziektes en plagen in gewassen veel minder kans hebben.
Solarisatie vermindert de populatie nematoden in de bodem, wat met name voor de biologische moestuinierder een fijne bijkomstigheid is. Veel nuttige bodemorganismen zijn bestand tegen bodemsolarisatie. Bijvoorbeeld de mycorrhiza-schimmels, die de plantengroei bevorderen, en belangrijke regenwormen leven dieper in de grond dan dit proces zal bereiken.
De voordelen van bodemsolarisatie
Het proces van bodemsolarisatie kent veel voordelen. Het belangrijkste voordeel is nog wel dat het (met name eenjarige) onkruidzaden afbreekt. De grond wordt ontsmet van schimmel en bacteriële ziekteverwekkers. Niet alleen onkruidzaden worden afgebroken, ook vernietigd dit proces de eieren, larven en poppen van verschillende plagen.
Door dit proces toe te passen wordt de afbraak van organische materialen versneld: oplosbare voedingsstoffen zoals stikstof, calcium, kalium, fulvinezuur en magnesium komen beter en sneller vrij en beschikbaar voor planten. Het is dus een ideale manier om een goede voedzame grond te creëren voor je nieuwe gewassen.
Niet alleen helpt solarisatie de grond te steriliseren, ook beschermt het de grond zelf. Het plastic voorkomt namelijk aantasting van de grond door water en wind, waardoor bodemerosie tegen gegaan wordt. Daarnaast elimineert het plantpathogenen in de grond en verbetert het de bodembiologie.
De nadelen van bodemsolarisatie
Naast de vele voordelen die dit proces biedt kleven er ook een paar nadelen aan. Overweeg deze goed voordat je aan de slag gaat met bodemsolarisatie.
Om het proces uit te kunnen voeren, is het nodig dat de grond braak ligt. En niet alleen dat, je kunt de grond niet gebruiken in de warmste tijd van het jaar. Overweeg goed of je deze ruimte tijdens het hoogseizoen kunt missen.
Solarisatie is niet effectief in het voor- of najaar. Ook al staan er meerdere dagen met stralende zon op de planning, het milde weer zal niet de juiste temperatuur bereiken om tot goede resultaten te komen.
Bodemsolarisatie helpt bij het afbreken van onkruid. Hierbij moet de kanttekening gemaakt worden dat het met name eenjarig onkruid en onkruidzaden vernietigt. Onkruid met diepe penwortels worden niet bereikt, omdat het proces tot zo’n 15 centimeter diep in de grond effectief is.
Benodigde materialen
Het voordeel van bodemsolarisatie? Het is goedkoop en makkelijk uit te voeren. Het enige wat je nodig hebt is braakliggende grond, hoge temperaturen en plastic.
Niet ieder soort plastic is geschikt voor bodemsolarisatie. Kies bij voorkeur voor doorzichtig plastic in plaats van zwart. Zonnestralen dringen makkelijker door het doorzichtige plastic heen en wordt opgeslagen onder het plastic. Zwart plastic daarentegen heeft meer moeite om zonlicht en warmte door te laten en buigt daarnaast een deel van de warme af.
Neem zo dun mogelijk, maar wel sterk genoeg, plastic. 0,025 mm zou de voorkeur hebben, maar is gevoelig voor beschadigingen. Kies daarom voor 0,0375 mm tot maximaal 0,05 mm plastic. Als je de mogelijkheid hebt, kies dan voor plastic wat weersbestendig is.
Afhankelijk van de oppervlakte van je tuin, is afdek- of bouwfolie van de bouwmarkt een goed materiaal. Deze heb je in verschillende diktes, dus controleer goed welke dikte je neemt.
De grondtemperatuur moet tijdens het proces minimaal 37℃ zijn maar kan oplopen tot wel 60℃!
Stap-voor-stap uitleg
Door een dun stuk plastic over (een deel van) de moestuin te spannen, wordt de warmtestraling van de zon opgevangen. Onder het zeil loopt de temperatuur snel op, waardoor bodemorganismen, larven en onkruidzaden vernietigd worden.
De damp die ontstaat onder het plastic zorgt voor de juiste werking van het proces. Water is dus ontzettend belangrijk bij bodemsolarisatie! Het vocht is namelijk dodelijk voor ongedierte en onkruid. Heb je een druppelirrigatiesysteem in de tuin dan is dit een mooie bijkomstigheid. Op het moment dat er condens te zien is op het plastic hoef je geen actie te ondernemen. Zodra deze stoom niet meer zichtbaar is wordt aangeraden om de grond extra te bevochtigen.
Voor een succesvolle uitvoering heb je temperaturen boven de 37℃ nodig voor minimaal vier aaneengesloten weken. Je begint dus pas met rekenen vanaf het moment dat de bodem de vereiste temperatuur heeft bereikt. Kies voor de warmste maand van het jaar, wanneer de dagen lang zijn, de lucht helder is en er zo min mogelijk wind staat.
Meten is weten! Pak een grondthermometer en controleer om de paar dagen de temperatuur van de grond. Je kunt hiervoor een klein gaatje maken in het zeil, wat je daarna weer afplakt met een stukje duct-tape. Bij voorkeur wil je de temperatuur onder het zeil zo veel mogelijk boven de 37℃ houden
Zo ga je te werk
- Bereid de tuin voor. Haal alle planten, onkruidplanten en overtollige materialen weg uit (het deel van) de tuin.
- Spit de grond om (zo’n 15cm diep) en zorg dat de grond glad ligt zonder grote klompen grond. Zo kun je het plastic er zo strak mogelijk overheen spannen. Door een luchtige bodem te creëren verminder je de kans op verdichting tijdens het proces
- Zorg dat er geen harde stukken klei of andere materialen achterblijven in de grond. Het plastic mag niet gaan scheuren om de temperatuur zo constant mogelijk te kunnen houden
- Voeg eventueel compost of organisch materiaal toe aan de bodem. Dit optimaliseert het proces. De toevoeging van organisch materiaal wordt ook wel biosolarisatie genoemd.
- Geef veel water. Zorg dat de bovenste 10 centimeter grond goed vochtig is. Water geleid de warmte dieper in de grond en zorgt er voor dat bodempathogenen gevoeliger worden voor de warmte
- Snij het plastic op maat: hou minimaal 20 centimeter ruimte rondom aan voor de bevestiging. Er zijn verschillende manieren om het plastic te bevestigen in de tuin:
- Graaf een greppel rondom de grond en graaf de 20 centimeter rand in
- Bevestig de rand rondom met zware voorwerpen zoals keien of stenen. Pas wel op dat je het plastic niet beschadigd!
- Gebruik een nietpistool om de randen vast te nieten wanneer je een verhoogde (houten) bak gebruikt
- Zorg er voor dat het plastic zo strak mogelijk ligt en er geen kieren vrij zijn waardoor lucht naar binnen kan komen. Dit verlaagt de temperatuur onder het zeil. Voorkom daarnaast luchtbellen onder het zeil. Dit zal de bodemtemperatuur verlagen en kan het opwaaien van het plastic tijdens windvlagen veroorzaken
Heb je toch beschadigingen in het plastic? Plak deze eenvoudig weer dicht met een stukje duct-tape.
Studies tonen aan dat het toevoegen van compost of organisch materiaal aan de bodem bijdraagt aan het ontwikkelen van warmte in de bodem en daarnaast het warmtedragend vermogen verhoogt
Het bed inzaaien
Na 4 tot 6 weken kun je het plastic verwijderen van de tuin. Het resultaat is een steriele grond met voldoende extra voedingsstoffen die vrijgekomen zijn door de solarisatie.
Het toevoegen van mest of compost is dus op dit moment niet nodig. Pas wel op met het gebruiken van mogelijk besmet gereedschap in de grond, het zou zonde zijn om ziektekiemen over te brengen op de steriele grond!
Hou er rekening mee dat met name de bovenste 15 centimter grond bereikt is in dit proces. Het liefst kies je dus gewassen om hier uit te planten of te zaaien die geen diep wortelgestel hebben. Voorkom ook het opnieuw spitten of bewerken van de grond, om de diepere laag grond niet te vermengen met de steriele grond.
Wil je voorkomen dat er nieuwe onkruidzaden in je tuin of bed belanden? Laat dan het plastic liggen. Snij ruime gaten waar je de zaden zaait of zaailingen uitplant. Zo hou je de grond zo lang mogelijk onkruidvrij. Hou er wel rekening mee dat het plastic vrij snel afbreekt en op deze manier vuil wordt, en de kans dat je het een volgend seizoen weer kunt gebruiken minimaal is.
Ondanks dat doorzichtig plastic beter is om te gebruiken, kan zwart plastic ook volstaan. Gebruik dit bij voorkeur alleen in de warmste maand, omdat de warmte moeilijker door het zwart heen komt dan door doorzichtig plastic.
Er is geen richtlijn voor hoe vaak je bodemsolarisatie zou moeten herhalen. Gebruik het wanneer je grond een boost nodig heeft, er veel onkruidzaden in de bodem zitten of wanneer gewasrotatie nodig is.
Kan jouw moestuingrond wel een boost gebruiken? Of heb je een tijdje geen tijd gehad om onkruid weg te halen en zie je nu door de bomen het bos niet meer? Probeer bodemsolarisatie dan eens uit. Over de hele moestuin of slechts een klein deel, met de stappen in dit artikel kun jij in korte tijd je grond weer steriel en voedzaam maken voor een nieuw groeiseizoen!
