Stevia. De natuurlijke zoetstof die vaak gebruikt wordt om suiker te vervangen. Stevia is een kruid wat je ook in Nederland succesvol kunt telen. Deze caloriearme zoetstof wordt veel gebruikt door diabetici of mensen die bewuster om willen gaan met calorieën.
Het telen van Stevia kan vanuit zaad, het kopen van jonge plantjes of het vermeerderen door stekken. Met de juiste verzorging kun je ook in Nederland deze plant succesvol telen. Zorg wel voor de juiste omstandigheden: genoeg direct zonlicht, voldoende luchtcirculatie en een arme, goed drainerende bodem.
De bladeren van de Stevia plant kun je vermalen of verpulverd gebruiken als Steviapoeder. Ook kun je dranken zoeten door de bladeren vers of gedroogd te gebruiken. Een mooi alternatief voor suiker, gewoon uit eigen tuin!
Klik direct naar wat je zoekt
De juiste Stevia plant kiezen
De Stevia is een grote familie. De smaak van Stevia rebaudiana Bertoni is erg zoet en wordt daarom gebruikt als vervanger voor suiker. Je kunt de zaden van deze plant ook vinden onder de naam ‘Suikerplantje‘ of ‘Honingkruid‘.
Stevia is een vaste plant, maar heeft wel een uiterste houdbaarheidsdatum. Na vier seizoenen zal je merken dat de plant niet of nauwelijks nog bladeren produceert. Daarom is het goed om met regelmaat nieuwe planten te zaaien of stekken.
In koude omstandigheden kun je de Stevia plant als eenjarige plant telen. Ben je in de gelegenheid om de plant vorstvrij te laten overwinteren dan kun je tot vier seizoenen genieten van de plant. Zorg er wel voor dat de plant in de winter licht vochtig blijft.
De Stevia plant wordt ongeveer 80 centimeter hoog. Wil je deze plant zelf telen hou er dan rekening mee dat deze plant het best groeit in een arme grond. Daarnaast heeft de plant minimaal 6 tot 8 uur direct zonlicht nodig per dag. Het zonlicht zorgt voor de ontwikkeling van zoetstof in de bladeren. Bij extreme hitte kun je de plant het beste in de middag in de schaduw plaatsen als je de plant in pot teelt.
Stevia zaaien
Wil je de Stevia plant uit zaad telen dan zijn er een paar punten om rekening mee te houden. De zaden staan bekend om een lage ontkiemingspercentage. Zaai dus liever te veel dan te weinig, ontkiemingspercentages van 20% zijn bij de Stevia zaden gebruikelijk.
De zaden kunnen van januari tot mei in fijne zaaigrond gezaaid worden. Voor een snellere oogst kies je voor het zaaien in het najaar. Zo hebben de zaailingen beter de kans op het groeien van een volwaardig en sterk wortelgestel.
Voor het ontkiemen van de zaden is minimaal 22° Celsius nodig. De Stevia zaden staan er om bekend vatbaar te zijn voor demping, dus voorkom dat de zaden te nat gezaaid worden.
Omdat de planten wat aan de fragiele kant zijn wordt het aanbevolen om de planten minimaal een week voor het uitplanten af te harden. Hier lees je alles over het afharden van zaailingen.
Omdat de planten erg gevoelig zijn voor (nacht)vorst is het aan te raden niet te vroeg te zaaien. Start 8 tot 10 weken voor de laatste voorjaarsvorst met zaaien binnenshuis. Wil je in het najaar starten, zaai dan 16 weken voor de eerste herfstvorst.
De Stevia plant stekken
Heb je een Stevia plant tot je beschikking, dan kun je makkelijk stekjes van de moederplant nemen. Deze manier is sneller dan het telen uit zaad en heeft een grotere succesratio dan het telen uit zaad.
Wil je in het voorjaar de plant stekken, doe dit dan in mei of juni. Het stekken vanaf augustus wordt echter aanbevolen: deze stekjes wortelen sneller dan in het voorjaar. Let er ook hierbij op dat de stekjes vorstvrij kunnen overwinteren.
Snij de jonge uitloper af met een scherp mes of snoeischaar. Hou een hoogte aan van minimaal 10 centimeter vanaf de stengel en snij op minimaal 2 knoppen boven de grond. Verwijder de bladeren van de uitloper, met uitzondering van de top 4 bladeren. Plaats de stekjes in een vochtig mensel van een kwart zand, een kwart cocopeat en een half deel potgrond. Dek de stekjes af met folie of een plastic deksel om een vochtige omgeving te creëren.
De jonge stekjes hebben veel licht nodig, maar geen volle zon. De minimale temperatuur voor het stekken van de Stevia plant is 15° Celsius.
Uitplanten
De Stevia plant stelt een paar eisen aan de bodem voor een gezonde plant. Een arme, goed drainerende bodem is nodig voor de teelt. De ideale pH-waarde voor deze plant ligt tussen 6,2 en 7,2. Lees hier meer over het meten van de grondwaarden.
Om de bodem goed te houden is het aan te raden om mulch rondom de plant te gebruiken. Dit bevordert de bodemstructuur en houdt de grond langer vochtig. Start bij voorkeur 2 à 3 weken voor het uitplanten met mulchen op de plaats waar de zaailingen uitgeplant worden.
In de volle grond plant je de eenjarige plantjes uit op 40cm in de rij en 60cm tussen de rijen. Deze plant is gevoelig voor ziektes en schimmel, dus hou liever iets meer ruimte tussen de planten om een goede luchtcirculatie te bevorderen.
De plant heeft oppervlakkige wortels, dus wees voorzichtig met bodembewerking rondom de planten. Teel je de plant in pot? Kies dan voor een geschikte pot: voor de Stevia plant houd je een minimale diameter aan van 20 centimeter.
Verzorging
De Stevia houdt niet van kletsnatte wortels, maar ook droogte kan funest zijn voor de plant. Geef daarom regelmatig water. Voorkom te veel water bij de plant door vooraf te voelen of de grond nog vochtig is. Voel de grond op circa 2,5 cm diepte om te bepalen of het tijd is om weer water te geven.
De bladeren van de Stevia plant kunnen snel verwelken. Daar tegenover fleurt de plant ook snel weer op bij het toedienen van water. Probeer dit wel zo veel mogelijk te voorkomen, omdat droogte stress op kan leveren voor de plant. Mulchen rondom de plant helpt de grond vochtig te houden en te grote schommelingen tussen droogte en teveel vocht te beperken.
Tijdens de teelt kun je regelmatig extra plantenvoeding toevoegen aan de waterbeurt. Dit bevordert een betere en gezondere productie van bladeren.
Niet noodzakelijk, mogelijk wel gewenst: het snoeien van de Stevia plant. Als je er voor kiest om de plant te snoeien maximaliseert de bladgroei van de plant. Snoeien doe je vanaf het moment dat de plant minimaal 8 centimeter hoog is. Dit kun je in de vroege zomer nog eens herhalen indien nodig. De geknipte stengels kun je op de composthoop gooien, maar je kunt ze ook gebruiken om nieuwe Stevia planten te stekken. Het snoeien (bij de top) zorgt daarnaast voor een bossige plant. Dit betekent niet alleen meer bladeren aan de plant, maar zorgt er ook voor dat de plant beter bestand is tegen wind.
Oogsten van de Stevia plant
De Stevia plant heeft veel direct zonlicht nodig om het zoetgehalte in de bladeren te produceren. Het is dan ook niet aan te raden om de plant te vroeg te oogsten. Start niet eerder dan de late zomer met oogsten.
Wanneer de bloei start, neemt het zoetgehalte af. Zodra er vier bloemen open zijn neemt de smaak snel af. Het beste moment om te oogsten is dan ook tussen september en oktober.
Oogst bij voorkeur in de ochtend. Dit is het moment waarop de plant het hoogste suikergehalte heeft. Neem maximaal tweederde weg bij het oogsten van de plant of oogst de hele plant.
De bladeren of plant laat je drogen voor gebruik. Bladeren kunnen binnen een dag gedroogd worden wanneer ze buiten op een scherm te drogen worden gelegd. Let op dat dit geen metalen scherm is. Heb je een voedseldroger dan kunnen hier ook de bladeren in gedroogd worden. Slaat het weer om en heb je geen gelegenheid meer om de oogst in de zon te laten drogen, droog ze dan binnen. Dit kan wel tot enkele weken duren.
Zodra de bladeren gedroogd zijn kun je ze verwerken. Verpulver of maal de bladeren met de hand of met een keukenmachine tot zoet Steviapoeder. Zelf geteelde Steviapoeder bewaar je in een luchtdichte verpakking om de kwaliteit te behouden.
Wil je de Stevia gebruiken in dranken, salades of desserts? Maak dan een Stevia extract. Laat de bladeren een nacht trekken in een kom met warm water. Zeef de bladeren uit het water en bewaar dit als vloeibare zoetstof voor bijvoorbeeld thee en zelfgemaakt ijs.
Na het oogsten heeft de plant rust nodig. Geef de plant niet teveel water, maar laat de wortels ook niet uitdrogen. Zorg voor een continue vochtige grond. De plant moet vorstvrij overwinteren om het volgende seizoen weer te kunnen bloeien. Eén vorstnacht kan de plant al verwoesten, dus loop hierbij geen risico!
Tijdens het overwinteren sterft het bovenste deel van de plant af. Dit is normaal. Snoei de verwelkte stukken terug in het voorjaar. De wortels lopen in het voorjaar weer uit waarna de plant zijn kracht weer opbouwt.
Problemen bij de Stevia plant
Er zijn twee problemen die op kunnen treden bij de teelt van Stevia. In eerste plaats is het goed om te weten dat deze plant niet vorstbestendig is. Ook al komt er nog een enkele onverwachte vorst dan is de kans aanzienlijk dat de plant dit niet overleeft. Zet de plant dus binnen of dek deze af wanneer er vorst verwacht wordt. Daarnaast is ook wortelrot funest voor de Stevia plant. Zorg dus voor een plaats waar de grond goed gedraineerd is!
Naast deze twee kritische punten kan de Stevia plant ook last krijgen van ziekten en plagen. Een overzicht van de meest voorkomende en hoe hier mee om te gaan:
Alternaria Bladvlek
Zie je rode, ronde vlekken met een witte of grijze kern op de bladeren? Dit wijst op Alternaria Bladvlek. Vooral bij warm of vochtig weer wordt dit erger.
Verwijder de geïnfecteerde bladeren zo snel mogelijk en vermijd water op de bladeren. In combinatie met een goede luchtcirculatie kan de plant dit overleven.
Botrytis
Een grijze schimmel op de plant, die op alle delen van de plant kan voorkomen. Dit is een hardnekkige ziekte en kan snel uitgroeien. Ook hier verwijder je de aangetaste delen van de plant. Voorkom daarnaast water geven na zonsondergang omdat deze schimmel ontwikkelt in vochtige en koele omstandigheden.
Demping
Een veelvoorkomend probleem bij het ontkiemen van Stevia zaden is demping. Vlak na het ontkiemen sterven de zaailingen af. Deze schimmel bevindt zich in de grond en wordt gevoed door een overdaad aan stikstof in de grond. Voorkom dus te veel water bij het ontkiemen van de zaden en dun de zaailingen snel na het opkomen uit.
Bladluizen
Ook de Stevia plant valt vaak ten prooi aan bladluizen. Lees hier alles over het herkennen en behandelen van bladluizen in de moestuin.
Van de gemiddelde Stevia plant is 30 tot 40cc steviapoeder te oogsten. Dit is wel afhankelijk van de grootte van de plant, of deze gesnoeid is en hoe oud de plant is. Over het algemeen neemt de kracht van de plant af na vier seizoenen.
De Stevia plant is niet winterhard, dus zeker ook binnen te telen. Let er hierbij wel op dat de plant minimaal 6 tot 8 uur direct zonlicht per dag krijgt en er voldoende luchtcirculatie mogelijk is rondom de plant om ziekten en plagen te voorkomen.
Net als alle bladplanten is het ook bij de Stevia aan te raden om te bemesten. Basis bemesting (zoals compost of stalmest) in combinatie met koemestkorrels zorgt voor een goede groei van de plant.
Wil je jouw eigen Stevia telen houd dan rekening met bovenstaande tips. Voor een grotere kans op een succesvolle oogst van deze plant start je liever met een stekje van de plant of een jong plantje dan opkweken uit zaad. De ontkieming van de zaden is prijzig en de opbrengst is vaak klein. Maar, heb je eenmaal je eigen Stevia plant geteeld en geproefd van je biologische zoetstof dan is het absoluut de moeite waard!
