Ben je op zoek naar meststof, dan vind je vaak een cijfercombinatie op de verpakking. Dit staat voor de NPK-verhouding van de stof. Maar wat zegt dat nou eigenlijk? En hoe gebruik je dit in jouw moestuin?
NPK staat voor de chemische elementen stikstof (N), fosfor (P) en kalium (K). Deze stoffen zijn de juiste voedingselementen voor planten en daarom worden ze apart aangeduid op meststof. Meststoffen bevatten vaak ook andere voedingselementen, zoals magnesium, calcium en sporenelementen, maar de hoeveelheid van deze elementen is vaak veel kleiner dan die van N, P en K.
De aanduiding NPK geeft je inzicht in welke stoffen de meststof bevat en welke meststof je het best kunt gebruiken. We leggen je uit hoe je de beste meststof voor jouw moestuin kunt kiezen aan de hand van de NPK verhouding.
Klik direct naar wat je zoekt
Waar staat NPK voor?
De basis van de moestuin is de bodem. Alle voedingsstoffen die de planten nodig hebben zijn daar te vinden. De drie voedingsstoffen die je in iedere goede meststof terugvindt zijn stikstof (N), fosfor (P) en kalium (K). Op de verpakking vind je deze verhoudingen aangeduid als een getallenreeks. Met de juiste kennis weet je precies welke meststof het best geschikt is voor jouw moestuin.
Op de meststof vind je een getallenreeks die je inzicht geeft in de verhouding stikstof, fosfor en kalium. Op de verpakking staat bijvoorbeeld de aanduiding 5-10-10. Dit betekent een verhouding van 5% stikstof, 10% fosfor en 10% kalium. De rest van de inhoud is vulmiddel. Dit helpt bij het verspreiden van de meststof in de tuin.
Er zijn zes primaire macronutriënten nodig voor gezonde planten: stikstof, fosfor, kalium, koolstof, waterstof en zuurstof. De belangrijkste drie vind je op de verpakking van de meststof.
Stikstof (N): is primair noodzakelijk voor bladgroei en groene planten. Heb je dus een gewas met veel of alleen maar bladeren (zoals sla), zorg dan voor voldoende stikstof in de bodem. Kies voor een meststof met een hoge aanduiding stikstof, het eerste getal in de cijferreeks op de verpakking. De meststof met een hoog gehalte stiktof wordt bijvoorbeeld veel gebruikt voor gazons.
Fosfor (P): helpt bij het ontwikkelen van een gezond wortelgestel. Zo kan de plant zich makkelijk hechten in de bodem en voldoende voedingsstoffen via de wortels opnemen uit de bodem. Fosfor helpt daarnaast bij de bloei en ontwikkeling van vruchten.
Kalium (K): is essentieel voor het afweren van ziekten en plagen. Bij een tekort aan kalium kunnen bladeren en vruchten niet volgroeien. Deze voedingsstof komt het meest voor in de bodem en daardoor vaak het kleinste getal in de cijferreeks.
Naast deze belangrijkste voedingsstoffen zijn er nog een aantal macronutriënten die essentieel voor een gezonde bodem:
- Calcium: verbetert de gezondheid van de plant en zorgt voor de groei van het wortelgestel
- Magnesium: reguleert de opname van voedingsstoffen en zorgt voor de donkergroene kleur aan de bladeren voor een succesvolle fotosynthese
- Zwavel: stimuleert de groei van de plant
Meet voor je begint de bodemkwaliteit
Voordat je begint na te denken over het toevoegen van meststoffen aan de bodem is het goed om te weten hoe de huidige kwaliteit van de bodem is. Je kunt namelijk ook een teveel aan meststoffen toedienen aan de bodem, wat weer voor vervelende gevolgen kan zorgen.
Het toevoegen van teveel meststoffen aan de grond kan leiden tot een afname van de voedingswaarde van de grond voor planten. Als de grond te rijk is aan bepaalde voedingsstoffen, kunnen sommige planten te veel hiervan opnemen en kan dit leiden tot een afname van de voedingswaarde van de grond voor andere planten.
Het is daarom belangrijk om de hoeveelheid meststoffen die je toevoegt aan de grond zorgvuldig te controleren en aan te passen aan de behoeften van de planten die je wilt kweken. Het is ook belangrijk om rekening te houden met de specifieke eigenschappen van de grond waarop je wilt werken, zoals pH-waarde, voedingsstofgehalte en drainage. Als je twijfelt over de hoeveelheid meststoffen die je moet toevoegen, lees dan hier verder over het testen van de bodemkwaliteit.
De bodem verandert continue. Het is daarom raadzaam om ieder jaar een sample van de grond te nemen om zeker te weten of er behoefte is aan extra toevoegingen aan de grond.
NPK gebruiken in de moestuin
Start je net met de moestuin, dan wil je beginnen met een basis meststof. Deze heeft de verhouding 3-4-4 en is geschikt voor kruiden en groente. Ben je van plan om ook tomaten te gaan telen dan wil je voor die plaats een speciale kunstmest gebruiken met een verhouding van 3-4-6, met extra calcium om bladrot te voorkomen. Zorg in ieder geval voor een laag eerste cijfer (dit is het gehalte stikstof) omdat te veel stikstof bladgroei bevordert maar daardoor minder vruchtgroei veroorzaakt. Stikstof wil je bij de groente daarom ná de oogst toevoegen.
Synthetische of organische meststof?
Als je op zoek bent naar meststof, dan kun je kiezen uit twee verschillende soorten: synthetisch of organisch. Voedingsstoffen in organische en kunstmatige mest zijn moleculair identiek. De plant merkt geen verschil in beide stoffen. Het verschil tussen beide soorten is hoe de voedingsstoffen beschikbaar worden gesteld aan de plant. Daarnaast zorgt organische meststof ook voor bodemverbetering, terwijl verwerkte meststoffen geen verschil maken in bodemkwaliteit.
Onder verwerkte meststoffen worden zowel synthetische als chemische stoffen verstaan. Deze stoffen staan er om bekend dat ze snel afgegeven worden in water zodat de plant de voedingsstoffen snel op kan nemen. In sommige gevallen wordt er een coating om de meststof gedaan, zodat de voedingsstoffen over langere periode de stoffen afgeven aan de plant. De afgifte wordt zo kunstmatig vertraagd.
Organische meststoffen zijn afkomstig van planten die gedoseerd voedingsstoffen afgeven als de micro-organismen in de bodem afbreken. Deze stoffen zijn goed voor het stimuleren van een gezonde grond omdat ze geen overtollige zouten en zuren aan de bodem toevoegen. Het grote voordeel van deze voedingsstoffen is dat ze daarnaast de bodem niet vervuilen omdat de gehele stof opgenomen en afgebroken wordt. De meeste organische meststoffen hebben van nature een langzame afgifte van voedingsstoffen. Hierop zijn een aantal uitzonderingen. Dierlijke mest, biologische vaste stoffen en visemulsie geven (een deel van) de voedingsstoffen snel af. Organische meststoffen staan er om bekend tijd nodig te hebben om de grond te verrijken. Kies er dus bij voorkeur voor om organische meststof toe te voegen in de herfst, zodat de voedingsstoffen in de lente beschikbaar zijn.
Bij beide meststoffen zijn de voedingsstoffen gelijk. Het belangrijke onderscheid waar je rekening mee wilt houden is of de stoffen langzaam of snel afgegeven worden. Meststoffen met langzame afgifte doseren de voedingsstoffen op een gecontroleerde wijze. Hierdoor kan de plant langdurig voedingsstoffen opnemen en is dit een relatief veilige manier van bemesten. Snelle afgifte wordt met name gebruikt voor planten met een ernstig tekort aan voedingsstoffen. Deze, met name synthetische, stoffen zijn in water oplosbaar en geven daardoor een snelle dosis af aan de wortels. Pas wel altijd op met het toedienen van vloeibare meststoffen: deze kunnen, bij het teveel toedienen, de wortels van de plant verbranden.
Wil je de bodemkwaliteit verbeteren, kies dan in eerste plaats voor een vaste substantie. Gebruik alleen vloeibare meststof om planten tijdens het groeiseizoen een boost te geven.
Bepalen welke verhouding NPK je nodig hebt
Weet je niet welke verhouding je nodig hebt in de moestuin? Kijk dan naar welke gewassen je wilt gaan telen. Hier vind je een uitgangspunt per groentesoort. Let op: dit zijn algemene verhoudingen en houdt dus geen rekening met het type bodem van jouw moestuingrond!
- Aardappelen en vruchtgroenten: hebben extra kalium nodig, dus kies voor een hoger laatste getal. Bijvoorbeeld 8-8-16
- Bladgroenten: kies voor een gelijke verdeling van stikstof, fosfor en kalium. Bijvoorbeeld 8-8-8
- Koolgroenten: hebben veel stikstof en fosfor nodig, en nog meer kalium. Ook hier kies je voor een hoog laatste getal. Bijvoorbeeld 8-8-12
- Wortelgroenten: hebben weinig stikstof nodig maar juist meer kalium. Kies dus voor een laag eerste getal en een hoger laatste getal. Bijvoorbeeld 5-5-20
Zoals gezegd: bepaal altijd als eerste wat je bodem nodig heeft. Zo voorkom je tekorten of een overschot in de bodem!
Zo gebruik je meststof in de moestuin
Er zijn verschillende manieren om NPK te gebruiken in de moestuin, afhankelijk van de behoeften van de planten die je wilt groeien en de specifieke eigenschappen van je grond in de moestuin. Hier zijn enkele algemene stappen om NPK te gebruiken in de moestuin:
1. Bepaal de huidige staat van de bodem: Doe een bodemtest om te bepalen welke stoffen de grond nodig heeft. Alles over het testen van de bodemkwaliteit lees je hier.
2. Bepaal de behoeften van je planten: Voordat je NPK gaat gebruiken, is het belangrijk om te weten welke planten je wilt telen en welke voedingsstoffen ze nodig hebben om gezond te groeien. Sommige planten hebben bijvoorbeeld meer stikstof nodig om te groeien en bloeien, terwijl andere planten meer fosfor of kalium nodig hebben.
3. Kies de juiste meststof: Kies een meststof met de juiste NPK-verhouding voor de planten die je wilt groeien. Bepaal ook of je kiest voor synthetische of organische meststof en kies voor een vaste of vloeibare substantie.
4. Maak de grond klaar: Voordat je meststof toevoegt, is het belangrijk om de grond goed te bewerken. Dit kan helpen om de voedingsstoffen in de grond beter opneembaar te maken voor de planten.
5. Voeg de meststof toe: Volg de aanwijzingen op het etiket van de meststof om te bepalen hoeveel meststof je moet toevoegen aan de grond. Houd rekening met de specifieke eigenschappen van de grond waarop je wilt werken, zoals pH-waarde, voedingsstofgehalte en drainage.
6. Bewaar de meststof goed: Bewaar de meststof op een koele, droge plaats en volg de aanwijzingen op het etiket voor het juiste gebruik. Houd de meststof buiten het bereik van kinderen en huisdieren.
Het is belangrijk om te onthouden dat het gebruik van NPK in de moestuin alleen maar effectief is als je het op de juiste manier gebruikt. Zorg dus dat je alle benodigde informatie hebt en je de meststof ook met de juiste regelmaat gebruikt.
Er is geen enkele NPK-verhouding die het beste is voor alle planten in de moestuin. In plaats daarvan is het belangrijk om te kijken naar de specifieke behoeften van de planten die je wilt groeien en de juiste meststof te kiezen met de juiste NPK-verhouding voor deze planten.
In meststoffen kunnen schadelijke stoffen zitten die een gevaar vormen voor mens en dier. Ook kan er een allergische reactie optreden bij gebruik. Zorg daarom altijd voor beschermende kleding bij het gebruik van meststoffen en verwerk het goed in de grond. Laat de mest buiten het bereik van dieren.
Kunstmest gebruiken we in de moestuin om de gewassen een boost te geven en de bodemkwaliteit te verbeteren. Met deze kennis van NPK-verhoudingen weet jij precies welke verhoudingen je nodig hebt voor een succesvolle moestuin!
