Gember: boordevol vitamines, mineralen en waardevolle antioxidanten. Geen wonder dus dat je het bijna in ieder huishouden tegenkomt. En het mooiste is: je bent niet afhankelijk van de supermarkt voor je eigen verse gember. Dit kweek je namelijk heel eenvoudig zelf in de moestuin.
Met een stuk gember uit de supermarkt kun je heel makkelijk zelf nieuwe gember kweken. Het enige wat je nodig hebt is een ruime pot, geduld, en warmte. Binnen 8 tot 10 maanden kweek je eenvoudig zelf verse gember voor in je gerechten, dranken of zelfs in je huidverzorging.
In dit artikel lees je alles over het kweken van gember in eigen tuin. Zo weet je precies hoe je deze plant het beste kunt laten groeien, welke grondsoort het best geschikt is voor de gemberplant, hoe je de gember het beste kunt oogsten, bewaren en waar je dit kruid allemaal voor kunt gebruiken.
Klik direct naar wat je zoekt
Over de gemberplant
De gemberplant (Zingiber officinale) heeft zijn oorsprong in Zuidoost-Azië. Gember wordt al duizenden jaren geteeld en gebruikt voor zowel culinaire als medicinale doeleinden.
Gember is een warmteminnend kruid. Het is dus extra belangrijk dat de plant veel licht en warmte krijgt om goed te kunnen groeien. De bladeren van de plant zijn bamboeachtig maar met name de wortels zijn interessant voor de kweek. Ga je zelf aan de slag met de gemberplant, verwacht dan een plant met sierlijke slanke bladeren die zo’n 70 centimeter hoog wordt.
Gember planten
Gember wordt gekweekt uit wortelstokken. Opkweken uit zaden is bij de gemberplant geen optie. Deze wortelstokken zijn stengels die onder de grond verspreiden en meerdere knoppen bevatten.
De gemberplant groeit het best in warme zomermaanden. Bij warm weer komen de gemberscheuten uit de grond. Naarmate het weer afkoelt verkleuren de bladeren geel en wordt de plant inactief. In ons koele land is het dus aan te raden om zo vroeg mogelijk te beginnen met de teelt!
Op verschillende plekken kun je gember kopen. Bij de tuincentra, via een online verkooppunt of zelfs bij de plaatselijke groentezaak of op de markt. Let wel op bij het aanschaffen van gember wat voor wortelstokken je koopt. De beste resultaten behaal je met organische, lichtgekleurde wortelstokken met een dunne schil. Een stevige stok met knobbels en een dunne schil is perfect om te gebruiken in de moestuin.
De gember voorbereiden
Om de gember te planten is een korte voorbereiding nodig. De wortelstokken kunnen namelijk niet direct de grond in. Deze plaats je pas in de grond zodra de stokken uitlopers (en het liefst ook al stengels) heeft gemaakt.
Omdat de gemberplant een lange, warme periode nodig heeft is het aan te raden om vroeg te beginnen. Start midden januari of februari met het voorbereiden van de wortelstok de plant ruim de tijd te geven om te ontwikkelen en groeien. De wortelstok heeft weken tot maanden nodig om uitlopers en stengels te produceren, dus tijd is van essentieel belang bij de kweek van gember!
De wortelstok die je koopt kun je direct gebruiken voor de teelt. Het is niet nodig om deze in stukken op te snijden. Kies bij voorkeur voor een biologischegember om te gebruiken. De wortelstok hoeft niet super vers te zijn, zo lang deze maar geen schimmelplekken of rotting vertoont. Vind je een stuk waar al uitlopers aan te zien zijn? Dat zal het voorbereidingsproces versnellen!
Om uitlopers en stengels te krijgen voordat je de wortelstok uitplant, zijn verschillende opties:
- Leg het stuk gember in een laagje water. Dit stimuleert de groei van uitlopers. Let wel op dat je met regelmaat water toevoegt om de verdamping te compenseren
- In plaats van water kun je ook vochtig vermiculiet gebruiken. Dit hoef je minder vaak te bevochtigen. Leg de wortelstok iets verzonken in de vermiculiet en zorg voor voldoende vocht en warmte
- Ben je in het bezit van een kweekmat? In een afgesloten bakje kun je de wortelstok in delen laten spruiten. Snijd stukjes met uitlopers van de wortelstok af en leg deze in een afgesloten bakje. Zorg dat de temperatuur rond de 25°C ligt maar niet boven de 30°C uitkomt. Op deze manier kun je snel(ler) meerdere gemberplanten krijgen voor in de moestuin.
Zorg bij alle opties dat de wortelstok in een warme omgeving ligt. In de vensterbank kan hier bijvoorbeeld een goede plaats voor zijn. Licht en warmte zijn het belangrijkste bij het voorbereiden van de wortelstok.
In eerste plaats zal de wortelstok groen/witte bolletjes vormen. Dit is een voorbode van stengels en worteltjes. Pas nadat er zowel stengels als wortels zichtbaar zijn wordt het tijd om te gaan oppotten.
Oppotten
Zodra de wortelstok uitlopers en stengels geproduceerd heeft kan deze in een pot. In dit artikel lees je alles over het kiezen van de juiste potmaat en potgrond voor je kruiden. Voor de gemberplant is het goed om luchtige potgrond te gebruiken, en bij voorkeur te mengen met wat vermiculiet. Dit verkleint de kans op rotting, wat natuurlijk een desastreus gevolg is voor de gemberplant. Vermiculiet is verkrijgbaar bij het tuincentrum, of online verkrijgbaar bij bijvoorbeeld Bol.com.
Neem voor de gemberplant een ruime pot. Een afmeting van 13 centimeter is geen overbodige luxe voor deze plant. Leg de wortelstok half op, half onder de grond met de wortels naar beneden en de spriet naar boven. Gaandeweg vul je de pot extra bij met potgrond om de wortelstok te bedekken. Vul de pot dus niet tot aan de rand met potgrond wanneer je de gember oppot.
Gember uitplanten
Net als bij veel andere soorten kan de gemberplant vanaf IJsheiligen (15 mei) naar buiten. Hou de plant tot die tijd op een warme plaats binnen, of in de (lichte) tuinkas.
Zorg voor een warme plaats als je de gemberplant verplaatst naar de moestuin. Voordat je de plant naar buiten verplaatst is het slim om deze eerst af te harden. Begin hier zo’n twee weken vooraf mee. Alles over het afharden van zaailingen lees je in dit artikel.
Zowel in de tuinkas als in de moestuin zijn er risico’s aan het kweken van gemberplanten in de volle grond. In de tuinkas ligt een te vochtige grond op de loer, terwijl de bodemtemperatuur in de moestuin te ver kan dalen wat schade aan de plant oplevert. Voor de beste kans op succes kun je de gemberplant het beste in een pot laten staan en niet uitplanten in de volle grond. Kies, zowel in de tuinkas als in de moestuin, voor een zonnige plaats om de gemberplant te kweken.
Verzorging van de gemberplant
Gember heeft voldoende vocht nodig, maar wil niet nat staan. Geef daarom regelmatig, maar niet te veel, water. Zo kun je de grond eerst laten opdrogen voordat je opnieuw water geeft. De gemberplant heeft naast voldoende warmte en vocht ook regelmatige voeding nodig om goed te kunnen groeien.
Geef, zo’n anderhalve maand nadat je de plant verpot of uitgeplant hebt, extra voedingsstoffen aan de plant en herhaal dit in het zomerseizoen in augustus. Compost is een goede bemester voor de gemberplant. Vermeng dit wel met wat tuingrond om de bodem luchtig te houden.
Kies je voor een kant-en-klare plantenvoeding? Zorg dan voor extra fosfor en kalium in de voeding. Dit versterkt het wortelgestel en verhoogt de opname van voedingsstoffen.
Ziekten en plagen
Alhoewel de gemberplant niet extreem vatbaar is voor ziekten en plagen, kunnen zich altijd problemen voordoen in de plant. Merk je dat de plant niet goed groeit of ziet deze er anders uit? Dan kan een van de volgende zaken aan de hand zijn.
Ziekten
- Rhizoctonia rot: dit is een schimmelziekte die de plant kan aantasten. De wortelstokken verrotten wanneer deze aangetast zijn waarna de plant zal afsterven
- Bladroest: Bruine, oranje of gele plekken op de onderkant van de bladeren wijzen op roest. Haal de geïnfecteerde planten zo snel mogelijk weg om uitbreiding te voorkomen.
Plagen
- Bladluizen: de gemberplant kan aangetast worden door bladluizen. Lees in dit artikel stap voor stap hoe je deze plaag aanpakt
- Spintmijt: misvormde planten? Grote kans dat er spintmijten op de gemberplant aanwezig zijn. Gebruik een krachtige waterstraal om de spintmijt van de plant te sproeien.
Preventieve maatregelen zoals het handhaven van goede drainage, regelmatige inspectie en het vermijden van overmatig water geven kunnen helpen bij het voorkomen van deze problemen.
Gember oogsten
In tegenstelling tot veel andere kruiden heb je bij de gemberplant slechts één moment van oogst. Dit is aan het einde van het seizoen, als de temperaturen weer flink teruglopen.
Zorg dat je voor de eerste nachtvorst geoogst hebt voor de beste kwaliteit gember. In de moestuin is dit rond oktober, in de tuinkas wellicht een maandje later.
Oogst hele plant met wortel in één keer. Gebruik een schepje om de plant voorzichtig uit de bodem te tillen. Je kunt de stengels afsnijden op zo’n 2 centimeter van de wortel, maar dit hoeft niet. Na ongeveer een dag vallen de stengels vanzelf van de wortel af.
Bewaar de verse gember op een koele en donkere plaats. Als je de gember laat liggen, neemt deze uiteindelijk de vorm aan van de gember zoals we die kennen uit de supermarkt: met donkere schil. De smaak en stevigheid van de verse gember gaan dan wel verloren. Wil je dus geen smaak verliezen? Verwerk de gember dan binnen twee dagen na de oogst.
Gember kun je, ook verwerkt, lang bewaren. Vries het bijvoorbeeld in om te gebruiken in de thee, gebruik het in je favoriete inmaakgerechten of gebruik de gember in jam of chutneys.
En wil je volgend jaar weer een verse gember oogst? Herplant dan een goed stuk van de wortel!
Toepassingen
Gember is een belangrijke bron van de antioxidanten gingerol, shogaol en zingiberene voor het menselijk lichaam. Daarom kom je het vaak in gezondheidsadviezen tegen. Deze antioxidanten ondersteunen het immuunsysteem, hart en bloedvaten en de maag en darmfunctie. Zo kun je gember bijvoorbeeld gebruiken bij misselijkheid, spijsverteringsproblemen en ontstekingen.
Ook in de keuken kom je gember natuurlijk vaak tegen. In soepen, koek en gebak en stoofschotels, maar ook in dranken kom je het tegen. Gemberthee is hier het meest bekende voorbeeld van.
Je kunt gember ook tegenkomen in huidverzorgingsproducten. Door de anti-aging functie en ontstekingsremmende eigenschappen wordt dit kruid ook in deze producten gebruikt.
Ja, de gemberplant is in principe veilig voor huisdieren. De stoffen in gember die verantwoordelijk zijn voor de specifieke smaak en geur, zoals gingerol, zijn meestal niet schadelijk voor huisdieren in normale hoeveelheden. Het is altijd belangrijk om voorzichtig te zijn en te voorkomen dat huisdieren bij de plant kunnen komen. Grote hoeveelheden gember kunnen bij sommige dieren namelijk maagirritatie veroorzaken.
De gemberplant is niet winterhard. Deze plant gedijt het best in tropische en subtropische omgevingen waar de temperaturen niet te laag zakken. In gebieden met vorst kan de gemberplant beschadigd raken of zelfs afsterven bij temperaturen onder het vriespunt. Daarom wil je voor de eerste nachtvorst de gember oogsten.
Zeker, gember kan ook binnen gekweekt worden. Kies hiervoor een ruime pot, zodat de plant wel genoeg ruimte heeft. Zorg voor voldoende warmte, licht en water voor een gezonde groei en voeg met regelmaat voedingsstoffen toe voor een gezonde plant.
Als vuistregel kun je aanhouden dat gember na 8 tot 10 maanden geoogst kan worden. Zorg er in ieder geval voor dat de gember geoogst is voor de eerste nachtvorst.
Reden genoeg dus om gember toe te voegen aan je moestuin. Ben je gember uit de winkel gewend, dan zal je verrast worden door de gember uit eigen tuin. De smaak is zoeter, pittiger en een stuk sappiger dan wat je gewend bent. Laat je niet afschrikken door het uiterlijk: de gember uit eigen tuin ziet er namelijk anders uit – de kleur is meer wit met een vleugje roze.
