Alles wordt duurder. Met een moestuin kun je al flink besparen op de boodschappenrekening door je eigen groenten en fruit te verbouwen. In de zomer kan de waterrekening ook flink oplopen door alle liters water die je gebruikt bij het bewateren van de tuin. Met een paar handige tips halveer je zomaar het waterverbruik in de moestuin!
Op het weer hebben we geen invloed, maar we kunnen er wel op anticiperen. Door zo slim mogelijk water te geven en invloeden van wind en zon waar mogelijk te beperken kan de waterafgifte in de moestuin flink omlaag.
Met een klein beetje kennis van je grond en het kiezen van de juiste gewassen kun je al snel flink besparen op de waterrekening. Volg deze tips om zo efficiënt mogelijk te bewateren en liters water te besparen!
De basisprincipes
De manier waarop je water geeft in de moestuin bepaalt voor een groot deel hoeveel water je nodig hebt. Niet alleen voor het besparen van water is dit belangrijk, ook de droogtetolerantie van de gewassen worden hierdoor bepaald. Start dus al vroeg met het regelmatig bewateren van de zaailingen. Gewenning werkt niet alleen bij ons mensen, ook bij planten kun je hier je voordeel mee doen. Om te begrijpen hoe de watertoegifte zich verhoudt tot droogte in de tuin is het goed om een paar basisbegrippen uit te leggen.
Percolatiesnelheid bepaalt de snelheid waarmee water opgenomen wordt door de bodem. Met een lichte grond kan het water makkelijk door de lagen heen sijpelen. Bij droge kleigrond is dit een stuk lastiger. Het type grond bepaalt dus voor een groot deel de manier waarop we bewateren.
Aan de bovenste grondlaag heb je te maken met verdamping van het water in de atmosfeer. Bij hogere temperaturen en lagere luchtvochtigheden verloopt dit proces een stuk sneller dan bij een vochtige en koelere omgeving. Geef je te oppervlakkig water, dan is de kans groot dat het water al verdampt is voordat het de wortels van de gewassen kan bereiken.
Het vocht in de bodem wordt opgenomen door de wortels. Het is van belang dat het wortelgestel diep kan wortelen en een sterk wortelgestel kan vormen voor een gezonde plant. Het is dus belangrijk dat het water op genoeg diepte kan komen om sterke wortels te ontwikkelen. Geef je alleen oppervlakkig water, dan werk je zelfs oppervlakkige wortels in de hand waardoor de kracht van de plant verminderd wordt.
Water besparen in de moestuin
Er zijn verschillende manieren waarop je water verliest in de tuin. Wind en zon zijn twee factoren die hier een grote uitvloed op uitoefenen. Met een paar slimme hulpmiddelen en een juiste timing kun je de watertoegift zo specifiek mogelijk afstemmen en zo water besparen in de moestuin.
Verdamping van water tegengaan
Met name bij hoge temperaturen is het duidelijk zichtbaar dat vocht snel kan verdampen. Soms spoelt het water zelfs over het grondoppervlak en komt het niet eens een centimeter de grond in.
Belangrijk om te weten is dat het water zo snel mogelijk moet kunnen doorsijpelen in de grond om zoveel mogelijk verdamping tegen te gaan. Blijft het water op het oppervlak liggen, dan heeft de wind vrij spel om het water te verdampen.
Spoelt het water over de grond? Dat is een teken dat de bodemkwaliteit niet op orde is. Je wilt namelijk een gezonde bodem, waarbij het water naar beneden sijpelt in plaats van over de grond stroomt. Verbeteringen aan de bodemstructuur zijn dus geboden. Test de grond van de moestuin en ga van daaruit aan de slag om de bodemkwaliteit te verbeteren. Een goede eerste stap om toch zo snel mogelijk vocht bij het wortelgestel te krijgen is het aanbrengen van een laag mulch. Dit voorkomt verdamping van het water en helpt bij het verbeteren van de bodemstructuur. Een andere makkelijke en snelle manier om aan de slag te gaan met de bodemkwaliteit is het toevoegen van compost. Hoe meer organische stof in de bodem, hoe meer vocht vastgehouden wordt.
Onderzoek heeft aangetoond dat een toename van 5% compost viermaal het absorberende vermogen van de grond verhoogt!
Transpiratie van planten verminderen
Een plant groeit door fotosynthese. Bij dit proces wordt water afgescheiden door de plant. Wat minder bekend is, is dat dit proces versterkt wordt door de invloed van wind. Plaats je dus bijvoorbeeld windschermen in de moestuin, dan kun je een deel van deze zogeheten transpiratie verminderen. Een alternatief hiervoor is het uitplanten naast een heg of verhoogde moestuinbakken. Hou hierbij wel rekening met de schaduw die hierdoor kan ontstaan. In dit artikel lees je alles over schaduw en gewassen die goed groeien op minder zonovergoten plaatsen. Bij kleinere gewassen kun je ook eenvoudig gebruik maken van schaduwdoeken bij warm weer.
Stop verspilling van water
Niet zo frustrerend als het water over de bodem weg te zien spoelen zonder de grond binnen te dringen. Vooral na langere droge perioden zie je dit veel gebeuren. Een simpele oplossing hiervoor is de gewassen iets verzonken in de grond te plaatsen. Zorg dat je het plantgat niet aanvult tot de hoogte van de bodem, maar laat hier iets ruimte. Zo kan het water rondom de planten bespaard blijven zonder direct weg te spoelen over de bodem. Een alternatief is het gebruik van verhoogde bedden in de tuin. Zo kan het water naast de verhogingen beter doordringen tot in de grond. Extra voordeel hierbij is dat het water niet direct bij de stam de grond in trekt, en de wortels dus meer op zoek moeten naar het water. Zo kweek je direct sterkere wortelgestelsels voor je gewassen.
Voorzichtig met sprinklers
Het lijkt zo’n ideale oplossing: een sprinklersysteem plaatsen, kraan opendraaien en wachten maar tot alles goed nat is. Kan een idee zijn, maar leidt helaas wel tot veel verspilling van water en kan zelfs schade aanbrengen aan de planten. Niet meer doen dus! Natte bladeren zijn extra vatbaar voor schimmels en plagen, dus probeer dat in ieder geval zo veel mogelijk te vermijden. Bewater in plaats daarvan direct bij de plant (of dicht in de buurt, wanneer je bijvoorbeeld gebruik maakt van verhoogde bedden).
Timing
Het is heerlijk om in de zon te werken, maar het werkt voor het water geven niet optimaal. Denk aan de verdamping van het water. Er wordt geadviseerd om bij voorkeur in de vroege ochtend of late avond te bewateren. Het beste moment is ’s morgens vroeg. Zo geef je enerzijds de grond genoeg tijd om het vocht op te nemen, en kan anderzijds de plant voldoende opdrogen tijdens de zonnige uren overdag. Geef je ’s avonds water, dan kan het zijn dat de nachtelijke uren nog te koud of vochtig zijn om overtollig vocht weg te werken. Dit kan leiden tot te vochtige gewassen, wat schimmels en plagen in de hand kan werken.
Wat goed werkt is een vast moment te bepalen waarop je de tuin bewatert. Maar, dit kan natuurlijk ook doorslaan! Controleer daarom regelmatig het vochtgehalte in de grond. Graaf eenvoudig een inspectiegat in de grond en kijk of het op zo’n 5 centimeter nog koel, donker en vochtig is. Is het dat? Wacht dan nog even met water geven, de grond is nog vochtig genoeg.
Het is ontzettend makkelijk om een sprinklerinstallatie aan te leggen. Kraan open draaien, eventueel een timer aansluiten en de tuin wordt voor je bewaterd. Geen kans dat je het vergeet dus! Helaas zijn deze installaties niet erg efficiënt: heb je planten met grote bladeren, dan zal het water de grond niet bereiken. Staat de zon hoog aan de hemel en blaast er een windje bij dan verdampt veel van het water voordat het de wortels bereikt heeft. Een sprinklerinstallatie is dus met name aan te raden voor het gemak, maar de resultaten zijn niet optimaal.
Een druppel irrigatie systeem kun je heel nauwkeurig aanleggen. Door het water precies op de juiste plaats te laten neerkomen is de toegift erg precies. Door het regelmatige druppelen van het systeem wordt het water dieper opgenomen in de grond. Voor een zo goed mogelijk resultaat bedek je het systeem met een laag mulch. Dit alles maakt de druppel irrigatie systemen één van de meest efficiënte manieren om de tuin te bewateren.
Ga je de moestuin bewateren? Kies dan bij voorkeur voor een gieter. Dit help je niet alleen om efficiënt water te geven, je bent ook dichtbij de planten waardoor je afwijkingen sneller in de gaten hebt. Ongewenste diertjes, vlekken of groeiachterstanden heb je zo snel gespot en kun je zo vroeg mogelijk aanpakken.
