Wat je wilt weten voordat je zaden koopt

Laat jij je ook altijd verleiden door de bomvolle catalogi met exotische soorten zaden? Voorkom een overdaad aan zaadjes of het kopen van de verkeerde zaadjes met deze slimme tips.

Plan vooraf goed welke zaden je wilt en nodig hebt voordat je je laat verleiden tot impulsaankopen. Weet welke verschillende types zaden er zijn en welke jij in de tuin wilt.

Het overkomt ons allemaal: we laten ons verleiden bij het tuincentrum of de kweker om zaadjes aan te schaffen die we niet nodig hebben of waar we geen ruimte voor hebben. Voorkom een overdaad of het aanschaffen van verkeerde zaadjes met deze slimme tips.

Plan voordat je koopt!

First things first: plan van tevoren goed hoe je de moestuin gaat inrichten. Zo kun je zo veel mogelijk opbrengst halen uit de beschikbare ruimte én voorkom je een overvloed aan zaden die je niet kunt gebruiken. Hou ook rekening met wisselteelt: om ziektes te voorkomen plaats je bepaalde gewassen (zoals aardappelen, peulen en kolen) op andere plaatsen dan voorgaande jaren.  

Hoeveel ruimte heb je beschikbaar voor je gewassen? Heb je een flinke lap grond bij een volkstuin, een stuk moestuin bij je woning of moestuinier je op het balkon? Dat maakt flinke verschillen voor wat voor zaadjes je aanschaft. Heb je veel ruimte en kies je voor een kleine verscheidenheid aan soorten, dan kun je bijvoorbeeld beter kijken naar bulkverpakkingen in plaats van het kopen van zaden in het tuincentrum.

Niet alleen de beschikbare ruimte is belangrijk in de planfase, ook de locatie maakt een groot verschil. Teel je in de open grond, of heb je ook een gedeelte kas of tunnel in de moestuin? De planten in de open grond moeten een stuk sterker zijn en beter bestand zijn tegen weersinvloeden dan gewassen die beschut in een kas geteeld worden. Het aantal zonuren wat een plant krijgt is essentieel voor een goede groei. Lees hier welke planten het op welke plaatsen goed doen.

En niet onbelangrijk: hou voor ogen wat je uiteindelijke doel is. Sommige gewassen, zoals pompoenen, hebben veel ruimte nodig. Weet wat je eet: een mooie plant in de tuin die je uiteindelijk niet gaat gebruiken is alsnog zonde van de ruimte. Weet je niet hoeveel planten je nodig hebt per persoon om genoeg te telen voor het gezin? Hier lees je alles over het bepalen van het aantal planten in de moestuin. Let wel op dat je extra zaden (voor)zaait omdat niet alle zaadjes 100% kiemkrachtig zijn. Zo kun je precies op basis van je planning de zaailingen verspenen of uitdunnen zodra het hier tijd voor is.

De basis van het moestuinieren: de bodemkwaliteit kennen. Als je groenten wilt telen die houden van een basische grond maar jouw aarde is aan de zure kant dan wordt het een flinke uitdaging om gezonde planten en een goede oogst te krijgen. Hier lees je alles over het bepalen van je bodemkwaliteit.

Welk soort zaad koop je?

In het eerste jaar sta je er misschien niet bij stil, maar waar je de zaden koopt kan een groot verschil maken in de moestuin. Om te begrijpen welk soort zaad voor jouw moestuin de beste keuze is moeten we eerst de verschillende soorten begrijpen.

Natuurlijk gekweekte zaden

Dit is het meest bekende type zaden. De zaadjes die je bij het tuincentrum vindt zijn in de meeste gevallen natuurlijk gekweekte zaden. Deze soorten zijn vaak goedkoper in aanschaf en makkelijker te verkrijgen. Wil je een puur biologische tuin, dan wil je deze zaadjes liever links laten liggen. De soorten zijn namelijk vaak bespoten met verschillende pesticide, fungicide en herbicide.

GMO zaden

Voor de volledigheid noemen we dit soort in deze lijst, maar dit is een soort zaad waar je ver bij uit de buurt wilt blijven. GMO zaden zijn zaadjes die in het laboratorium aangepast zijn. Genen van verschillende planten (maar bijvoorbeeld ook schimmels) vormen de basis van deze zaadjes. Fijn om bijvoorbeeld ziekten in de plant te voorkomen, maar dit kan wel voor vervelende andere bijwerkingen zorgen. Gelukkig vind je dit type zaden niet zomaar in de particuliere handel maar mocht je ze toch treffen denk dan zeker twee keer na voordat je dit soort zaad aanschaft.

Erfstukzaden

Erfstukzaden, ook wel heirloom genoemd, zijn zaadjes die gered worden van open bestoven planten. Dit zijn soortgetrouwe zaden. Zaadjes die planten voortbrengen die smaken en ogen als de moederplant. Hecht je dus waarde aan een bepaalde smaak, kies dan zeker voor open bestoven zaden. Voordat zaadjes de naam ‘Erfstuk’ krijgen moeten deze minimaal 50 jaar bestaan. Dit maakt het dan ook direct een aantrekkelijk soort zaad om te gebruiken. Immers, je weet dat dit type het al meer dan 50 jaar goed heeft gedaan. Erfstukzaden herken je aan de aanduiding op de verpakking (dit kan dus ook ‘Heirloom’ zijn). Bijkomend voordeel van dit type zaadjes is dat je vanuit de oogst ook weer nieuwe zaden kunt halen die je op een volgend seizoen weer kunt gebruiken. Alles over het inwinnen en bewaren van zaden lees je hier. 

Biologische zaden

Zaadjes gekweekt met enkel biologische tuinmethoden worden beschouwd als biologische zaden. Biologische zaadjes zijn nog redelijk schaars, maar gelukkig wordt het aanbod steeds groter. Ook voor de insecten in je tuin (natuurlijk essentieel voor een goede bevruchting en bestuiving) kies je het liefst voor biologische zaden. Deze zijn vrij van pesticiden en genetisch gemodificeerd materiaal (GGO). In tuincentra zijn biologische zaadjes vaak lastig te krijgen of is het aanbod klein. Kijk vooral eens online of bij natuurvoedingswinkels als je op zoek bent naar biologische zaden. Deze zaadjes herken je eenvoudig aan de SKAL-certificatie, wat staat voor gecontroleerde biologische teelt.

F1 hybride zaden

Een type zaad dat je steeds vaker tegenkomt is het F1 (oftewel hybride) soort. Bij deze zaden zijn van twee verschillende planten met sterke eigenschappen (bijvoorbeeld ziekteresistentie en grote oogst) gecombineerd door het gebruik van kruisbestuiving. Planten van F1 zaadjes groeien over het algemeen snel, leveren een grote oogst en zijn goed bestand tegen ziekten. Let er bij dit soort wel op dat het niet aan te raden is om nieuwe zaden vanuit de vrucht te oogsten. Mocht je deze weer opnieuw zaaien dan is de kans klein dat je een vergelijkbare plant krijgt: de goede eigenschappen van de moederplant gaan vaak verloren bij verdere teelt vanuit deze zaden. Dat maakt deze zaadjes wel duur, en jou als moestuinierder afhankelijk van de leverancier.

Behandelde zaden

Je hebt ze vast wel eens gezien: blauwe zonnebloempitten of roze erwten. Zien er leuk uit, maar schijn bedriegt!

Deze zaden zijn behandeld met een fungicide. Hierdoor worden de zaden beschermd tegen ziekteverwekkers die door de bodem overgedragen worden. Maar, de keerzijde is dat deze zaden schadelijk zijn voor je bodemkwaliteit. Deze chemicaliën tasten de bodemkwaliteit aan en met een goede planning en zorg heb je deze bescherming helemaal niet nodig. Denk dus twee keer na voordat je je laat verleiden door deze vrolijke kleurtjes!

Tot slot…

Hoeveel en welk type zaden je koopt is helemaal aan jou. Laat je niet leiden door trends of meningen van anderen. Heb je weinig ruimte en wil je verzekerd zijn van een gezonde plant met een grote oogst? Kies dan zeker voor F1 zaden. Als jouw doel is om zelfvoorzienend te worden of zelfs een Victory Garden aan te leggen dan doe je er goed aan op zoek te gaan naar erfstukzaden die je jaarlijks opnieuw kunt inwinnen en weer opnieuw kunt zaaien.

Laat jij je ondanks deze tips ook nog verleiden tot impulsaankopen als het op zaden aan komt? Als je weet dat je hier vaak ten prooi aan valt, plan dan vooral een lege plek in de moestuin in. Zo kun je die ene soort die je écht niet wilt laten liggen toch een mooi plekje geven in jouw moestuin!