Maïs is een veelzijdige groente die vaak wordt geassocieerd met uitgestrekte velden en grote landbouwmachines. Maar wist je dat maïs ook heel goed te kweken is in je eigen moestuin?
Het kweken van maïs is in sommige opzichten verschillend van andere gewassen. Maïsplanten plant je niet in rij, maar in blokken voor een optimale bestuiving. Daarnaast hebben de planten oppervlakkige wortels, waardoor je ze snel beschadigt. Met de tips uit dit artikel kun je deze risico’s verkleinen en zelf succesvol maïs kweken in eigen tuin!
Het is belangrijk om te weten wanneer je het beste kunt beginnen met zaaien en hoe je de maïsplanten moet verzorgen. Daarnaast is het goed om te weten welk soort maïs je het beste kunt kweken in jouw moestuin en hoeveel ruimte de planten nodig hebben. Verder bespreken we ook hoe je de bestrijding van eventuele ziektes en plagen aanpakt en hoe je de maïskolven het beste kunt oogsten.
Klik direct naar wat je zoekt
Over de maïsplant
Ondanks dat we maïs vaak een groente noemen, is het lid van de grasfamilie ‘Poaceae’. Dit betekent ook dat deze planten vertrouwen op de wind voor de bestuiving. Hierdoor is het aan te raden om de planten niet in rijen uit te planten, maar juist in blokken.
Maïs is een van de meest veelzijdige gewassen ter wereld en er bestaan duizenden verschillende variëteiten. Ze variëren in kleur (geel, wit, blauw, rood, paars) en grootte. Er zijn verschillende variëteiten maïs beschikbaar voor het vroege, midden- en late seizoen. Vroege seizoensvariëteiten hebben de kortste tijd nodig om volwassen te worden, terwijl de late seizoensvariëteiten het hele groeiseizoen kunnen duren. Door variëteiten te planten met verschillende dagen tot volwassenheid, kun je genieten van een langere oogstperiode.
Suikermaïs kom je het meest tegen in de moestuin. Van nature vervaagt de zoetheid van maïs redelijk snel, daarom zijn er nu cultivars te vinden die langer zoet blijven. Ben je op zoek naar een zoete maïssoort, kies dan voor een zoete variëteit. Deze wordt vaak aangeduid met ‘sh2‘ in de zadencatalogus. Heb je liever de reguliere meelachtige smaak, kies dan voor de ‘su‘ variëteit. Er is nog een derde optie, die ligt precies tussen deze twee smaken in. Deze variëteit wordt aangeduid met ‘se‘.
Over het algemeen kan een volgroeide maïsplant tussen de 1,5 en 3 meter hoog worden. Sommige uitzonderlijke rassen kunnen zelfs nog hoger groeien, tot wel 5 meter. Naast het feit dat maïs een voedselbron is, wordt het ook gebruikt voor de productie van biobrandstof, veevoer, plastics, textielvezels en zelfs medicijnen.
Zaaien en planten
Er zijn verschillende manieren om de maïsplant te starten. Je kunt de plant opkweken uit zaad, of starten met een zaailing.
Maïs kweken uit zaad
Alhoewel het verleidelijk klinkt om het groeiseizoen te verlengen, is het niet aan te raden om maïszaden voor te zaaien. Omdat de wortels erg teer zijn is het de beste keuze om direct in de volle grond te zaaien. Wil je toch eerder voorzaaien, gebruik dan biologisch afbreekbare kweekpotjes zoals deze potjes van Nature bij Bol.com. Hierdoor hoef je de wortels niet te storen zodra je de plant in de volle grond zet.
Voor een goede ontkieming hebben de zaden een temperatuur van minimaal 18 °C nodig. Om de ontkieming te versnellen bevochtig je eerst de zaden. Wikkel de zaden in een vochtig stuk keukenpapier en steek dit in een plastic zak. Na 24 uur kun je de zaden uitzaaien.
Zaai zaden 2,5 centimeter diep. De gemiddelde kiemkracht van maïszaden ligt rond de 75%. Zaai daarom meerdere zaden per potje om te voorkomen dat je een te lage opbrengst hebt om uit te planten in de volle grond. De zaden ontkiemen in 7 tot 10 dagen na het zaaien.
Voordat je zaailingen in de moestuin plant, is het belangrijk om ze af te harden. Als je ze plotseling vanuit de binnentemperaturen direct in de volle grond plant, is er een risico dat ze het niet zullen overleven.
Wil je de maïs direct in de volle grond zaaien, dan kan dit vanaf begin mei. Zorg voor een plantafstand van 75 x 20 centimeter, of dun de zaailingen op een later moment uit.
Maïsplant uitplanten
Vanaf medio mei kun je de maïsplanten uitplanten. De kans op nachtvorst is dan nagenoeg nihil, dus dit is het veiligste moment om de plantjes in de volle grond te planten. Maïs is erg gevoelig voor vorst. Daarom kunnen maïsplanten het best uitgeplant worden na de laatste nachtvorst. Mocht er onverhoopt toch nog nachtvorst komen nadat je de maïs uitgeplant hebt, dek de planten dan af met een stoffen afdekking.
De maïsplant heeft een zonnige plaats nodig. Minimaal 6 tot 8 uren zonlicht zijn nodig om succesvol maïs te kunnen kweken. Kies daarnaast voor een plaats in de moestuin met goed doorlatende grond en een pH-waarde van 6,0 tot 6,8.
De bodemtemperatuur moet minimaal 10-12°C zijn op een diepte van 10 cm voordat je maïs uitplant. Maïs gedijt het beste bij bodemtemperaturen tussen 16-29°C. Het is aan te raden om een bodemthermometer te gebruiken om de temperatuur te meten voordat je maïs zaait.
Maïs heeft veel ruimte nodig. De plant neemt veel voedingsstoffen op uit de bodem, dus de wortels moeten genoeg hiervan op kunnen nemen. Daarnaast wordt maïs voornamelijk bestoven door de wind. Door een minimale plantafstand van 75 x 20 centimeter aan te houden zorg je voor genoeg luchtcirculatie voor de planten en genoeg zonlicht op de bladeren om gezonde planten te kweken.
Combinatieteelt
De moestuin kan zowel de opbrengst verhogen als een natuurlijke bescherming bieden tegen ziekten en plagen door gebruik te maken van combinatieteelt. Het combineren van planten die elkaar aanvullen of beschermen, bevordert een natuurlijk evenwicht in je tuin. Bovendien kunnen bepaalde combinaties de bodemkwaliteit verbeteren en de bestuiving van gewassen bevorderen.
Een populaire combinatie specifiek voor maïsplanten staat bekend als de “Drie Zusters”: maïs, bonen en pompoen. In deze combinatie fungeert de maïs als een steun voor de klimmende bonen, terwijl de pompoen fungeert als bodembedekker. De bonen leveren stikstof aan de grond, wat de groei van de pompoen en maïs bevordert. Rode biet is een gewas die je beter niet in de buurt van de maïsplant zet.
Verzorging van de maïsplant
Maïs gebruikt veel water. Zorg er daarom voor dat de bodem niet uitdroogt en geef met regelmaat water. Geef niet te veel water in één keer om wortelrot te voorkomen. Omdat de plant ondiepe wortels heeft is de kans op uitdroging en droogtestress sneller aanwezig. Je kunt overwegen een soaker-slang bij de maïsplanten te leggen voor een continue afgift van water.
Je kunt aan de plant ook zien of er genoeg water aanwezig is. Als de plant genoeg water krijgt zal deze diep donkergroene bladeren hebben. Zodra de plant een tekort heeft aan water zie je de bladeren van donkergroen naar lichtgroen verkleuren.
Voeg een laagje mulch van 3 centimeter aan rondom de plant. Dit helpt het vocht vast te houden in de bodem en houdt onkruid tegen.
Het kan zijn dat de plant uitlopers produceert aan de stam. Deze geven geen oogst, maar hebben ook geen negatieve invloed op de kweek van de hoofdplant. Haal deze uitlopers daarom niet weg omdat je hiermee het risico loopt de tere wortels te beschadigen.
Voedingsstoffen en bemesting
De maïsplant is een gewas dat relatief veel voeding nodig heeft. Vooral stikstof wordt veel gebruikt door dit gewas. Voor het beste resultaat verwerk je oude compost of mest al in de herfst door de grond waar je de maïsplant gaat planten in het volgende groeiseizoen. Is het daar al te laat voor, verrijk dan de bodem met oude mest, compost of rijk organisch materiaal voordat je de maïs uitplant. Geef vervolgens iederen maand een NPK-meststof tot aan de bloei. Stop met bemesten wanneer de plant gaat bloeien, omdat dit verbranding kan veroorzaken. Gebruik je een NPK-meststof, kies dan voor de verhouding 15-5-15 voor maïsplanten. De verschillende stoffen uit de NPK-meststof zijn voor de maïsplant belangrijk om uit te kunnen groeien tot een volwaardige plant.
Stikstof (N): Stikstof is cruciaal voor de groei en ontwikkeling van maïs, vooral tijdens de vegetatieve fase. Het bevordert de bladgroei, de vorming van chlorofyl en de algemene plantgezondheid.
Fosfor (P): Fosfor is belangrijk voor de wortelontwikkeling, bloemvorming, vruchtzetting en energieoverdracht binnen de plant. Het speelt een rol bij de algemene groei en het metabolisme van maïs.
Kalium (K): Kalium is essentieel voor de opbouw van stevige stengels, de regulering van wateropname en het algemene metabolisme van maïs. Het helpt ook bij de weerstand tegen ziekten en droogte.
Controleer altijd, voordat je bemest, de kwaliteit van de bodem zodat je weet dat je niet te weinig of te veel bemest.
Bestuiving
Voor een optimale bestuiving wordt aanbevolen de planten in blokvorm uit te planten. Heb je weinig ruimte en daardoor maar een paar maïsplanten in de tuin, dan kun je de planten helpen door ze handmatig te bestuiven.
Helemaal bovenin de plant vind je de mannelijke bloem. De kwastjes aan deze bloem bevatten het stuifmeel. Dit valt naar beneden op de aren waardoor de plant bestoven wordt. Ook kan de wind het stuifmeel overbrengen naar maïsplanten die in de buurt staan. Geef de maïsplanten dus niet van bovenaf water! Dit kan het stuifmeel van de bloeiende toppen afspoelen.
Het beste moment om de plant handmatig te bestuiven is in de ochtend. Verzamel het stuifmeel van de kwasten door ze licht te schudden. Hou een bak onder de kwasten om het stuifmeel op te vangen. Verzamel stuifmeel van verschillende planten voordat je het over brengt.
Neem een kwast of penseel en haal deze door het stuifmeel. Selecteer de vrouwelijke bloemen waarop je het stuifmeel wilt aanbrengen. Zorg ervoor dat deze bloemen klaar zijn om bestoven te worden: de zijde (dit is een draadvormige structuur) van de bloem steekt dan uit de bloem. Breng het stuifmeel vervolgens aan op de zijde van elke vrouwelijke bloem. Herhaal dit proces in totaal 3 dagen voor het beste resultaat.
Ziekten en plagen in de maïsplant
Ondanks dat de maïsplant redelijk bestand is tegen ziekten en plagen zijn er wel wat zaken om op te letten. Met name dieren en schimmels kunnen de plant aanvallen en laten afsterven.
Dieren
Bij de maïsplant zijn het vooral dieren die de schade kunnen aanrichten. Vogels, ratten en muizen staan er om bekend de maïsplant te kunnen aanvallen. Met name tijdens het rijpen van de kolven worden deze planten steeds aantrekkelijker. Wil je de planten beschermen, kies dan voor een stevige constructie van bijvoorbeeld gaas om de planten heen zodat de dieren de planten niet kunnen bereiken.
Ziekten
Anthracnose: deze schimmel geeft verschillende kleuren vlekken op bladeren zoals geel, bruin of zwart. Uiteindelijk zullen de stengels gaan rotten en de maïs afsterven. Planten die geïnfecteerd zijn met anthracnose haal je zo snel mogelijk weg om verdere besmetting te voorkomen.
Valse meeldauw: de valse meeldauw uit zich door gele vlekken op de bladeren die verkleuren naar bruin. Haal deze plant zo snel mogelijk weg om besmetting van andere planten te voorkomen.
Oogsten
De meeste maïssoorten geven minimaal 2 aren per plant. Hybride soorten kunnen een hogere oogst geven. De meeste maïsvariëteiten hebben ongeveer 60-100 dagen nodig om te rijpen.
Rijpe kolven hebben een volle en ronde vorm en vertonen gedroogde en bruine zijde aan de uiteinden. Als je naar de korrels aan het uiteinde kijkt, prik dan een korrel door en zoek naar melkachtig sap; dit is een teken dat de maïs klaar is om geoogst te worden. Hou de schil zo veel mogelijk in tact en pel deze niet af om de kolven te bekijken. Dit heeft namelijk een negatieve invloed op de houdbaarheid van de maïskolven. Rijpe kolven hebben een heerlijk zoete smaak wanneer ze rauw worden geproefd. Na het oogsten ondergaat suikermaïs een omzetting van suiker naar zetmeel, waardoor de zoetheid afneemt.
Weetje! Heb je 2 kolven aan de maïsplant, dan rijpt de bovenste kolf 1 tot 2 dagen eerder dan de onderste kolf.
Het beste moment om te oogsten is vroeg in de ochtend wanneer de aren nog koel zijn. Dan is de smaak het beste. De maïs is klaar om te oogsten zodra de aar stevig aanvoelt. De buitenkant is dan droog en kleurt bruin. Oogt de maïs volledig droog, geel of vervaagd groen? Dat wijst er op dat de kolf overrijp is.
Hoe je maïs ook bewaart, de smaak van de maïs gaat snel achteruit. Al na twee uur worden de suikers omgezet in zetmeel, waardoor de textuur en smaak verandert. Wil je de beste smaak behouden, ga dan zeker snel te werk na het oogsten.
Vers bewaren
Geoogste maïs is vers ongeveer een week houdbaar. Wikkel de kolven in folie om de houdbaarheid te verlengen. Plaats de aren direct in de koelkast na het oogsten om de smaak te behouden.
Wil je langer genieten van je oogst uit eigen tuin? Vries de maïs dan in om jaarrond van je eigen teelt te kunnen eten.
Maïs invriezen
Wil je maïs langer bewaren, kies er dan voor om het in te vriezen. In de vriezer blijft maïs tot wel twaalf maanden houdbaar.
Om de beste smaak te behouden wil je de maïs blancheren voordat je het invriest. Het koken van de maïs zorgt er voor dat de enzymen gedeactiveerd worden. Zo voorkom je veranderingen in kleur, textuur, voedingsstoffen en smaak. Vervolgens koel je de maïs in ijswater. Dit voorkomt dat het zetmeel in de maïs te gaar wordt en de smaak papperig wordt.
Breng een pan met ruim water aan de kook en leg hier de kolven in. Kleine kolven kook je ongeveer 7 minuten, grote kolven 11 minuten. Zorg er voor dat de kolven volledig onder water zijn.
Zet vervolgens een grote kom ijskoud water, aangevuld met ijsklontjes, klaar. Zorg dat het water goed koud is. Verplaats dan de kolven van het kokende water naar het ijskoude water. Hier laat je ze net zo lang in als dat ze gekookt zijn.
Je kunt er voor kiezen om de complete kolven in te vriezen of de maïskorrels van de kolven af te snijden en deze los in te vriezen. Doe de maïs in luchtdichte diepvrieszakken en zorg dat er zo weinig mogelijk lucht in zit. Vergeet de zakjes niet te labelen voordat je deze in de vriezer legt!
Toepassingen
Suikermaïs is geweldig in soepen, maïsbrood, salades, stoofschotels en roerbakgerechten. Maar er zijn veel meer toepassingen voor maïs.
- Blancheer je de maïskolven voordat je ze invriest? Het kookwater vormt een smaakvolle bouillon voor soepen.
- Maïs wordt ook vaak gebruikt als diervoeding. Heb je bijvoorbeeld kippen in de tuin? Ze zullen smullen van de zelf gekweekte maïs uit eigen tuin.
- Ook in de beautywereld kom je maïs tegen. Heb je wel eens gehoord van een maïsmelkbad? Dit bad wordt vaak gebruikt in spa’s vanwege de hydraterende en verzachtende eigenschappen van maïs. Het wordt gezegd dat het de huid kalmeert en verzacht.
- Maïs kan worden gebruikt om biobrandstof, zoals ethanol, te produceren. Ethanol uit maïs wordt vaak gemengd met benzine en gebruikt als brandstof voor voertuigen.
- Gedroogde maïskolven kunnen worden gebruikt voor decoratieve doeleinden. Ze worden vaak gebruikt in herfst- en oogstdecoraties, zoals kransen, tafelstukken en seizoensgebonden displays.
Over het algemeen vereist maïs echter redelijk wat ruimte om goed te groeien, omdat het een gewas is dat veel ruimte en voedingsstoffen nodig heeft om zich volledig te ontwikkelen. Plant maïs in blokvorm waarbij 75 centimeter ruimte tussen de rijen gehouden wordt en 20 centimeter tussen de planten.
Prik met je vingernagel door een korrel van de aar. Als hier licht melkachtig sap, vergelijkbaar met magere melk, uit komt dan is de suikermaïs rijp om te worden geoogst.
Suikermaïs, ook wel bekend als zoete maïs, wordt geteeld voor menselijke consumptie vanwege de zoete, sappige maïskorrels. Voedermaïs daarentegen wordt primair geteeld als voer voor dieren, zoals vee en pluimvee. Het heeft een hoger zetmeelgehalte en minder suiker dan suikermaïs.
Met deze kennis en een goede planning kun je aan de slag om je eigen maïs te kweken in de moestuin. Zorg dat je op tijd oogst en de maïs snel na het oogst behandeld zodat je jaarrond kunt genieten van je eigen biologisch geteelde maïs!
